اهمیت توانبخشی در سالمندان

سالمندان یکی از قشرهای آسیب پذیر جامعه هستند که در دوران پیری نیازمند توانبخشی می شوند.

توانبخشی سالمندان شامل توانبخشی جسمی، توانبخشی گفتاری، توانبخشی شنوایی و بینایی است.

همچنین افزایش مدت زمان بستری در بخش مراقبت های حاد و مدت زمان مورد نیاز جهت توانبخشی و بازتوانی در فرد سالمند، میزان مرگ و میر در بین سالمندان آسیب پذیر با زخم بستر نیز افزایش می‎ یابد.

تعریف توانبخشی

اقدامات و فعالیت هایی که برای بازگرداندن سالمند یا فرد آسیب داده به جامعه و زندگی انجام می گیرد، توانبخشی گفته می شود.

توانبخشی شامل تمام کارهای هدفدار جهت رفع ناتوانی در افراد آسیب دیده، توانمند کردن وی برای کسب استقلال، کیفیت زندگی بهتر و خودکارآمدی است.

اقداماتی که در توانبخشی انجام می شود شامل بازتوانی و آموزش افراد ناتوان و استقلال آن در فعالیت های روزانه زندگی تا حد امکان،  مناسب سازی محیط، حفظ رعایت حقوق افراد ناتوان است.

رشته های توانبخشی شامل موارد زیر هستند

• فیزیوتراپی
• کاردرمانی
• اپتومتری
• شنوایی سنجی
• گفتار درمانی
• ارتوپدی فنی (اعضای مصنوعی)

مرکز ارائه خدمات توانبخشی سالمندان در منزل

به مرکزی گفته می شود که توسط متخصصین مربوطه به سالمندان دارای مشکلات حرکتی، در منزل خدمات توانبخشی ارائه می دهد.

تیم توانبخشی سالمندان

پزشک متخصص طب سالمندی، فیزیوتراپیست، کاردرمان، کارشناس گفتاردرمانی، پرستار، روانشناس بالینی، مددکار اجتماعی و کارشناس فنی ارتوپدی است..

سالمندان چه هنگام نیازمند توانبخشی جسمی می شوند؟

سالمندان عموما بعد از ابتلا به بیماری و بستری در بیمارستان بدن و عضلات آنها ضعیف شده و بعد از ترخیص توانایی انجام کارهای روزانه خود را ندارند.

گفته می شود به ازای هر روز بستری در بیمارستان ده درصد از قوای عضلانی سالمندان از دست می رود.

سندرم های دوران سالمندی مانند سندرم فرتوتگی، سندرم زمین خوردن، سندرم سرگیجه از جمله رایج ترین عواملی هستند که موجب تضعیف سالمند می شوند.

کاردرمانی در سالمندان یکی از مداخلات موثر در این افراد است.

توانبخشی گفتاری در سالمندان

سالمندانی که دچار سکته مغزی می شوند یا اینکه ابتلا به پارکینسون هستند می توانند از این نوع مداخلات بهره ببرند.

سکته مغزی یک اختلال مغزی است که به دنبال آن قسمتی از قشر مخ آسیب می بیند.

زمان طلایی برای انجام کاردرمانی و گفتار درمانی در این افراد 6 ماه است.

تواتبخشی گفتاری در افراد سکته مغزی شامل کنترل بلع، جویدن، توانایی قورت دادن و تکلم است.

توانبخشی شنوایی در سالمندان

پیرگوشی یکی از رایج ترین اختلالات شنوایی در دوران سالمندی است.

تقریبا سی درصد افراد بالای 60 سال درجاتی از افت شنوایی را تجربه می کنند.

مقدار افت شنوایی سالمندان که باعث عدم ارتباط آنها با محیط دوروبر خود شود، نیازمند تجویز سمعک است.

عدم تجویز سمعک و ناشنوایی در سالمندان باعث بروز بیماری هایی مانند افسردگی و آلزایمر می شود.

سمعک های پشت گوشی بهترین انتخاب برای سالمندان است.

مجموعه ی ما جهت رفاه سالمندان عزیز کلیه ی خدمات شنوایی سنجی اعم از نوار گوش و تجویز سمعک را درمنزل انجام می دهد.

مشکلات ارتباطی سالمندان ساکن خانوار باید شناسایی شوند.

هنگام ارجاع باید ارزیابی های شنوایی، ارتباطی و درمانی انجام شوند.

همچنین جهت کمک در تسهیل ارتباط موثر بین سالمند، اعضاء خانواده و سایر مراقبین مشاوره تجویز سمعک باید داده شود.

توانبخشی بینایی در سالمندان

از آن جایی که بیشتر مشکلات بینایی به خوبی قابل درمان یا اصلاح هستند، لازم است تا حداقل شرایط قابل درمان شناسایی شوند اما در صورت عدم موفقیت در درمان، انجام پروسه های توانبخشی اهمیت پیدا می کند.

اگر سالمند قادر به برقراری ارتباط و یا پیروی از دستورات جهت انجام تست بینایی نیست، باید حرکت چشمان او را مشاهده کرد تا دریافت که آیا می تواند حرکات و اشیا را با چشم دنبال کند.

از آنجائی که معیارهای متفاوتی جهت تعیین دقت بینایی وجود دارند، می توان از آنها جهت ارزیابی توانایی بینایی مددجو کمک گرفت.

انجام عمل توانبخشی زمانی ارزشمند است که بتوان از قدرت بینایی باقی مانده نهایت استفاده را کرد و بازخورد آن را به شکل جبرانی در محیط با استفاده از قدرت حس لامسه و شنوایی مشاهده کرد.

اختلال متوسط

بینایی سالمند محدود شده است، سرتیترهای روزنامه را نمی تواند ببیند اما می تواند اشیایی که در مسیر حرکت و محیط اطرافش قرار دارند را ببیند.

اختلال شدید

توانایی سالمند در شناسایی اشیا محیط پیرامونش زیر سوال است، اما حرکت چشمان مددجو نشان می دهد که اشیا را دنبال می کند (به ویژه مردمی که در رفت و آمد هستند).

بیماری های مرتبط با چشم در دوران سالمندی

کاتاراکت

کدورت عدسی در یک یا دو چشم که باعث کاهش میزان بینایی می شود.

گلوکوما

بیماری مرتبط با چشم به شکل افزایش فشار داخل چشم که منجر به آسیب غیرقابل برگشت عصب بینایی می شود.

علت خواب زیاد در سالمندان چیست؟

علت خواب زیاد در سالمندان به این دلیل است که چون در طی شب طول مدت خواب عمیق شان کم می شود بنابراین کیفیت خواب پایینی دارند.

کیفیت پایین خواب شبانه موجب می شود در طول روز مدام چرت های کوتاه داشته باشند.

عامل دیگر خواب زیاد در سالمندان عوارض مصرف داروهای مصرفی می تواند باشد.

افسردگی یکی دیگر از عواملی است که می تواند میزان خواب سالمند را زیاد یا کم کند.

تاثیر ورزش زانو در راه رفتن سالمندان

اینکه سالمند در راه رفتن ضعف دارد ممکن است علل مختلفی داشته باشد.

ضعف عضلات زانو و آرتروز زانو شایع ترین علل ضعف در راه رفتن سالمندان هستند.

علت خشک شدن بدن سالمندان چیست؟

شایع ترین علت خشکی بدن در سالمند ابتلا به بیماری پارکینسون است.

کم تحرکی یکی دیگر از علل خشک شدن بدن سالمندان است.

عوارض بی تحرکی در سالمندان و اهمیت توانبخشی

بی تحرکی در سالمندان مانند سایر گروه های سنی نیست.

یک فرد بیست ساله اگر تحرک آنچنانی نداشته باشد احتمالا مشکلی برای او پیش نیاید.

اما در سالمندان فرق دارد و کم تحرکی باعث ضعف پیشرونده عضلات و وابستگی می شود.

نویسنده: دکتر ساکار هرمزی، متخصص توانبخشی