واژه ای آشنا که برای بیان علت مرگ و میر بسیار می شنویم چطور در بدن اتفاق می افتد و یا بهتر است بگوییم چه می شود که مغز دچار سکته می شود.
برای تعریف brain stroke به طور خلاصه باید گفت سکته مغزی هنگامی رخ می دهد که یک لخته خونی باعث انسداد شریان خون رسان به مخ می شود (نوع ایسکمیک) و یا یک رگ خونی مغز پاره شده و خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می شود (نوع هموراژیک) و در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلول های مغز شروع به مردن می کنند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی در کل دنیا دومین علت مرگ بشر است و اولین علت از کارافتادگی، اما در کشورهای پیشرفته در حال حاضر سومین علت مرگ است که با پیر شدن جوامع در آینده نه چندان دور در آن کشورها نیز دومین علت مرگ خواهد شد.
سکته مغزی یعنی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب بروز علائمی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می شود.
سکته، زمانی اتفاق می افتد که رگی خونی در مغز مسدود یا منفجر شود.
به طور متوسط 10 تا 15 درصد افرادی که به سکته مبتلا می شوند در اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند و 60 تا 70 درصد بیماران با درمان مناسب می توانند زندگی مستقل داشته باشند.
علت بروز سکته چیست؟
یکی از علل متداول سکته ضخیم و سخت شدن دیواره رگ های خونی است. پلاکت های ساخته شده از چربی، کلسیم، کلسترول و … انعطاف رگ های خونی را از میان می برند.
لخته خون ممکن است سبب مسدود شدن رگ خونی غیر قابل انعطاف و بروز سکته مغزی ایسکمیک شود.
عامل اصلی سکته مغزی هموراژیک در اکثر موارد عدم درمان فشار خون بالا است که سبب انفجار رگ خونی ضعیف می شود.
معمولاً این افراد علایم خبرکننده ای مانند سردرد و تشنج دارند که منجر به پاره شدن رگ های مغزی می شود.
یکی دیگر از دلایل بروز سکته های مغزی حرکت لخته خون از قلب یا عروق گردن است که وارد مغز می شود.
مبتلایان به رماتیسم قلبی یا بیماران قلبی که ریتم قلبشان دچار مشکل است و کسانی که دچار سکته های قلبی شده اند یا مشکل دریچه ای دارند مستعد ابتلا به سکته های مغزی هستند.
انواع سکته مغزی
به گزارش web md استروک مغزی به سه دسته تقسیم می شود که بر حسب درجه شدت خطرات و عوارض نامگذاری شده است.
سکته مغزی ایسکمیک
متداول ترین نوع سکته، ایسکمیک نام دارد.
تقریبا از هر 10 سکته 9 مورد در این گروه قرار می گیرند. عامل بروز سکته مغزی، لخته خونی است که در رگ درون مغز ایجاد شده است.
لخته خون ممکن است در نقطه ای خاص گسترش یافته یا از سایر نقاط بدن به مغز رسیده باشد.
اگر سرخرگی که خون را به مغز می رساند، بسته شود، این نوع سکته رخ می دهد. علل متعددی باعث بسته شدن رگ خونی می شوند، مثلا رسوب چربی ها در شریان ها (آترواسکلروز) باعث تشکیل لخته خونی می شود.
گاهی اوقات، در اثر بی نظمی ضربان قلب، یک لخته خونی در قلب ایجاد می شود. سپس این لخته خونی به جای دیگری از بدن می رود که در آنجا سرخرگ رساننده خون به مغز را می بندد.
سکته مغزی هموراژیک
وقتی یک رگ خونی در مغز پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود، این نوع سکته رخ می دهد که آن هم دلایل متعددی دارد.
سکته نوع هموراژیک بسیار نادر و مرگ بار است.
این نوع سکته وقتی بروز می کند که یک رگ خونی ضعیف در مغز منفجر شود. نتیجه این نوع سکته، خونریزی شدید درون مغز است که متوقف کردن اش بسیار دشوار است.
حمله ایسکمیک گذرا
در واقع یک سکته ناقص است که در اثر گرفتگی رگ خونی رخ می دهد.
اگرچه حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی مغز نمی شود، ولی باعث بروز علائم سکته می شود که چند دقیقه و یا حتی چند ساعت طول می کشند.
شما به عنوان علامت سکته مغزی نباید از این حالت چشم پوشی کنید.
مهم ترین علائم سکته مغزی عبارتند از
سردرد ناگهانی و شدید بدون دلیل که فورا بعد از آن فرد بیهوش می شود.
احساس بی حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت و دست یا پای یک طرف بدن
کاهش ناگهانی بینایی، قدرت بدن، تعادل بدن (به سختی راه رفتن)، قوای حسی، صحبت کردن و یا فهم صحبت دیگران
تاری ناگهانی دید به خصوص در یک چشم
به هم خوردن تعادل بدن به طور ناگهانی که احتمالا با حالت تهوع، استفراغ کردن، تب، سکسکه و یا قورت دادن غذاها به سختی همراه است.
نشانه هایی ظاهری و عوارض بعد از سکته
ضعف و کرختی صورت وبازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)
فلج صورت. بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)
عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)
اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)
اشکال در بلع (دیس فاژی)
کرختی و سوزش قسمت های بدن-اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)
دو بینی-تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم
سردرد شدید و ناگهانی
از دست دادن حافظه کوتاه مدت وطولانی مدت-اختلال در قضاوت
سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
بی اختیاری ادرار و مدفوع
اشکال در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آن چیزی که دیگران می گویند.
عدم توانایی در انجام حرکات ظریف.
آزمایش FAST برای تشخیص سکته مغزی
F همان Face (صورت) است. پزشک از شما می خواهد لبخند بزنید. او می بیند که آیا آب دهانتان از یک طرف تراوش می کند.
A همان Arms (بازوها) است. پزشک از شما می خواهد بایستید. او می بیند که آیا یک طرف بدنتان رو به پایین است.
S همان Speech (صحبت کردن) است. پزشک از شما می خواهد یک جمله ساده را چند بار تکرار کند. او می بیند که آیا شما دارای مشکل حرف زدن هستید و یا کلمه ای را جا می اندازید.
T همان Time است. زمان بسیار مهم است. اگر هر کدام از این علائم را دارید، باید فورا تحت درمان قرار بگیرید.
درمان
درمان دارویی در مراحل اولیه و سپس مداخلات توانبخشی به ویژه کاردرمانی برای این افراد انجام می شود.
