کاردرمانی در سکته مغزی

کاردرمانی در سکته مغزی یکی از مداخلات مهم و حیاتی در این بیماران است.

بیمارانی که دچار سکته مغزی می شوند برای توانبخشی نیازمند کاردرمانی به صورت حرفه ای هستند.

 

چرا کاردرمانی در سکته مغزی ضرورت دارد؟

انعطاف پذیری سیستم عصبی بعداز سکته هدایت شده و کنترل شده نیست کاردرمان خاصیت انعطاف پذیری(نروپلاستیسیتی) سیستم عصبی بعد از آسیب را در جهت صحیح هدایت می کند.

در زمان های اولیه آسیب(به ویژه شش ماه اول), نروپلاستیسیتی بیشتر است.

کاردرمانی در سکته مغزی باعث بهبود انعطاف پذیری در مفاصل (جهت جلوگیری از کوتاهی های عضلانی و خشکی مفاصل به علت بی حرکتی) کی شود.

درمان کاردرمانی در سکته مغزی براساس ارزیابی های اولیه و مجدد بیماران صورت می گیرد.

از نظر کاردرمانی هر بیمار سکته مغزی منحصر به فرد بوده و به درمان خاص خود نیاز دارد.

کاردرمانی در سکته مغزی به دلیل آگاهی از آناتومی عضلات اندام های فوقانی، تحتانی و تنه نقش مهمی در تنظیم یک برنامه درمانی در این بیماران دارد.

ارزیابی قدرت عضلات اندام ها به صورت فعال، به کاردرمان این امکان را می دهد که با توجه به وضعیت بیمار، او را از یک سطح پایین تر به یک سطح بالاتر ارتقاء دهد.

کاردرمانی به دلیل آشنایی با علم نوروآناتومی، نوروفیزیولوژی و علوم اعصاب، با دیدگاه علم کنترل حرکتی (Motor Control) به بیمار می نگرد.

علم کنترل حرکتی علاوه بر سیستم عضلانی، اهمیت ویژه ای برای سیستم عصبی درنظر می گیرد.

کاردرمانی در سکته مغزی زمانی موفق است که برنامه اصلی خود را با توجه به وضعیت بیمار بر آموزش های حرکتی و تمرینات متمرکز کند.

سطح تمرینات با پیشرفت بیمار گسترده تر می شود.

کاردرمانی با شناختی که از کل مفاصل بدن و نوروفیزیولوژی دارد، وضعیت های صحیح ایستادن و راه رفتن را به بیمار و همراهان او آموزش می دهد.

آموزش های غلط در بیماران سکته مغزی منجر به الگوهای حرکتی ناصحیح می گردد و در نهایت باعث اختلال در میزان بهبودی و کیفیت آن می شود.

جهت کاردرمانی در سکته مغزی با ما تماس بگیرید.

 

نکاتی در ارتباط با ضربه مغزی

ضربه مغزی بروز اختلال در عملکرد مغز است که در نتیجه نیروی مستقیم یا غیرمستقیم به سر رخ میدهد.

سردرد شدید شایع ترین علامت ضربه مغزی است که در اغلب موارد بروز ضربه مغزی دیده میشود.

سقوط از ارتفاع، تصادفات رانندگی و حوادث ورزشی شایعترین دلایل بروز ضربه مغزی هستند.

آمارها نشان میدهد احتمال بروز ضربه مغزی در مردان به علت فعالیتهای پرخطرتری که انجام میدهند بیشتر است.

نشانه های ضربه مغزی اختصاصی نیستند و به همین دلیل باید ارتباط زمانی مشخصی بین مکانیسمی مناسب برای ایجاد آسیب و علائم ظاهر شده وجود داشته باشد.

راهکارهای ارزیابی مختلفی برای کمک به تشخیص ضربه مغزی وجود دارند.

اساس درمان اولیه مبتنی بر استراحت فیزیکی و شناختی است.

هیچ درمان اختصاصی برای ضربه مغزی وجود ندارد و تکیه بر درمان علامتی و بازگشت به فعالیت های عادی است.

میزان بهبودی بیماران پس از ضربه مغزی متفاوت است و از بهبودی کامل تا کاهش خفیف عوارض ناشی از ضربه مغزی متغیر است.

در افرادی که سابقه قبلی ضربه مغزی دارند، امکان دارد دوران نقاهت نسبت به سایر افراد طولانی تر شود.

علائم ضربه مغزی اغلب بلافاصله پس از آسیب دیده میشوند اما ممکن است تا چند ساعت نیز به تاخیر بیافتد.

 

علل سکته مغزی

دو نوع عمده سکته مغزی هموراژیک وجود دارد.

هموراژی در ناحیه بین دو مخ: خونریزی داخل مغز انجام می‌شود. این نوع هموراژی، شایع‌ترین نوع آن می‌باشد.

هموراژی در ناحیه زیر پرده عنکبوتیه: خونریزی بین مغز و پرده‌های مغزی پوشاننده اتفاق می‌افتد.

هر دو نوع سکته مغزی هموراژیک ریسک فاکتورها و عوامل خطر خاصی دارند.

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خونرسانی به ناحیه‌ای از مغز دچار مشکل شود.

طی این اتفاق سلول‌های مغزی از اکسیژن محروم مانده و مرگ آن‌ها صورت می‌گیرد.

در سکته مغزی هموراژیک، خون از یکی از شریان‌های مغزی به داخل مغز خونریزی می‌کند.

این اتفاق به علت ترکیدن یک شریان ضعیف‌ شده و خونریزی آن به بافت مغزی اطراف رخ می‌دهد.

فشار ناشی از این خونریزی سلول‌های مغزی را تخریب کرده و بافت تخریب‌شده قادر به انجام عملکرد صحیح خود نخواهد بود.

 

عوامل خطر هموراژیک بین دو مخ

• فشار خون بالا: شایع‌ترین علت
• اختلال در عروق کاورنوزی مغزی: زمانی که عروق خونی داخل مغزی عملکرد صحیح ندارند.
• اختلال در ساختار عروق مغزی (AVM): نوعی شرایط ژنتیکی که در آن تشکیل عروق خونی به صورت نرمال نبوده و یک شبکه در هم پیچیده از عروق تشکیل می‌شود. AVM معمولا در مغز ونخاع صورت می‌گیرد.
• درصورتی که در مغز اتفاق بیفتد، می‌تواند منجر به پارگی عروق شده و به خونریزی مغزی بینجامد. این ناهنجاری به‌ندرت اتفاق می‌افتد.

 

عوامل خطر هموراژیک زیر عنکبوتیه اغلب شامل موارد زیر است

• ناهنجاری‌های خونریزی
• تروما در ناحیه سر
• مصرف رقیق‌کننده‌های خون
• تورم در دیواره عروق خونی که آنوریسم مغزی نامیده می‌شود. آنوریسم باعث افزایش اندازه عروق شده و تضعیف دیواره شریان صورت می‌‍گیرد. آنوریسم عروقی در صورت پارگی منجر به خونریزی غیرقابل‌کنترل خواهد شد.

 

علائم بیماری سکته مغزی

علائم سکته هموراژیک متنوع می‌باشند؛ اما شایع‌ترین علائم عبارتند از

• سردرد شدید ناگهانی
• تغییر در بینایی
• از دست دادن تعادل و ناهماهنگی در حرکت
• فقدان قابلیت حرکت
• بی‌حسی در پا یا بازو
• تشنج
• فقدان یا کاهش قابلیت تکلم و درک مفهوم شنیده‌ها
• گیج شدن
• حالت تهوع و استفراغ
• عدم هوشیاری

 

علائم بیشتر سکته مغزی شامل

• فلج‌شدگی یا بی‌حسی در هر ناحیه از بدن
• ناتوانی در خیره‎‌‌شدن به نور
• سفتی یا درد در ناحیه گردن
• لرزش دست
• نوسان در تعداد تنفس و ضربان قلب
• دشواری در عمل بلع

 

عوارض سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند منجر به ناتوانی‌های موقت و دائم شود. شدت این عوارض به مدت زمان خونریزی و ناحیه درگیر بستگی دارد.

 

این عوارض عبارتند از

• لخته‌های خونی
• مشکل در بلع یا تکلم
• التهاب ریه
• فقدان کنترل مثانه
• از دست‌دادن حافظه یا مشکل در تفکر
• درد
• مشکلات عاطفی
• تورم مغزی
• تشنج
• افسردگی
• تشخیص بیماری

 

کاردرمانی در سکته مغزی

سکته‌ مغزی خطرناک بوده و جزو موارد اورژانسی پزشکی می‌باشند.

براساس مجمع ملی سکته‌های مغزی، با وجود اینکه سکته‌های هموراژیک تنها ۱۵ درصد سکته‌های مغزی را به خود اختصاص می‌دهند؛ عامل ۴۰ درصد مرگ‌های ناشی از این بیماری هستند.

درمان فوری به منزله تفاوت بین مرگ و زندگی بوده و طی آن تمرکز بر روی کنترل خونریزی و کاهش فشار داخل مغز می‌باشد.

در ارتباط با بیماری که رقیق‌کننده‌های خون یا داروهای مشابه مصرف می‌کرده، احتمالا دارویی برای خنثی کردن اثرات تجویز می‌شود تا از تنگ‌شدگی عروق و تشنج جلوگیری شود.

به هنگام توقف خونریزی، جراحی گزینه‌ای برای پیشگیری از سکته مجدد بوده و می‌تواند برای ترمیم ناهنجاری‌های عروقی ناشی از سکته موثر واقع شود.

با خارج شدن فرد از شرایط خطر گام بعدی در فرآیند درمان، کاردرمانی در افراد مبتلا به سکته مغزی است.

در این مرحله، هدف اصلی بازیابی قدرت، بهبود عملکرد تا جای ممکن و بازگشت به زندگی مستقل است.

کاردرمانی در سکته مغزی بهترین برنامه درمانی را برای بیمار مشخص می‌کند.

این برنامه به سن فرد، سلامت عمومی و درجه ناتوانی ناشی از سکته دارد و درمان شامل کاردرمانی و ورزش درمانی خواهد بود.

درمان‌هایی نیز برای ارزیابی سلامت ذهنی و. بهبود افسردگی می‌تواند صورت بگیرد که تمام این مداخلات توسط کاردرمانگر صورت می‌پذیرد

 

آپنه خواب انسدادی: یک علت غیر معمول سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی یکی از شایع ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است.

سکته مغزی هموراژیک %۲۰-۱۰ سکته های مغزی را تشکیل می دهد.

در این مقاله، موردی با سکته مغزی هموراژیک گزارش شده است که ممکن است به علت آپنه خواب انسدادی (OSA) درمان نشده در یک مرد جوان بدون هر گونه ریسک فاکتور قلبی عروقی یا ویژگی های سندروم متابولیک دیگر باشد.

برای یک مرد ۳۲ ساله پذیرش شده به خاطر سکته مغزی هموراژیک، بررسی های اولیه کامل برای علت سکته مغزی بی نتیجه بود.

سرانجام، پولیسومنوگرافی (polysomnography) یا بررسی برای تشخیص اختلالات خواب انجام شد که OSA را نشان داد.

وجود OSA بیانگر این بود که OSA درمان نشده ممکن است در سکته مغزی این بیمار نقش داشته باشد.

OSA ممکن است به وسیله موج فشار خون شبانه باعث سکته مغزی هموراژیک شده باشد.

بنابراین، همه پزشکان باید انجام پولیسومنوگرافی را برای سکته مغزی هموراژیک یا در بیماران در معرض خطر مورد توجه قرار دهند.

تشخیص و درمان OSA در پیشگیری از سکته مغزی هموراژیک و عودهای آن حیاتی است.

 

داروی اصلی بهبودی از سکته مغزی نوروپلاستیسیته است

برای یادگیری بهتر حرکت کردن، نورون ها در مغز باید رشد کنند، و برای رشد کردن ِآنها باید شاخه های جدیدی بدهند که ارتباطات جدیدی با سایر نورون ها پدید بیاورند.

هر زمان که یک نورون یا سلول عصبی با نورون دیگر در مغز ارتباط برقرار می کند، انرژی مصرف می کند.

همچنین انرژی مصرف می کند تا شاخه های نورون ها به نام دندریت ها و همچنین ارتباطات بین نورون ها یا سیناپس ها را بسازد. مقدار انرژی مصرفی برای نوروپلاستیسیته زیاد است.

حتی وقتی که یادگیری دربرگیرنده هیچگونه حرکتی نیست، تغییر مغز انرژی زیادی می گیرد.

در نظر بگیرید که چقدر مطالعه می تواند خسته کننده باشد. و مطالعه آکادمیک بار اضافه حرکت فیزیکی سخت را ندارد.

نوع یادگیری که برای بهبودی حرکتی پس از سکته مغزی انجام می شود به نام یادگیری حرکتی است.

یادگیری حرکتی در همان ناحیه ای از مغز رخ می دهد که یادگیری جبر یا شیمی یا هر موضوع آکادمیک دیگری رخ می دهد: کرتکس.

کرتکس قشر بسیار نازک خارجی مغز است جایی که یادگیری رخ می دهد.

مبتلایان به سکته مغزی نه تنها باید کرتکس شان را تغییر دهند، بلکه باید حرکت بسیار مشکلی را انجام دهند تا آن تغییر را ایجاد کنند؛ با کاردرمانی این امر اتفاق می افتد.

 

بادلایل خستگی و خواب آلودگی پس از سکته مغزی

خستگی و خواب آلودگی در بیماران مبتلا به سکته مغزی عارضه ای بسیار شایع است.

بیماران مبتلا به سکته مغزی به دلایل مختلف مانند کاهش فعالیت مغزی، ضعف عضلانی و نیز کاهش ظرفیت قلبی – ریوی به خصوص در روزها و هفته های اولیه بیماری به طور قابل توجهی مستعد خستگی و پرخوابی هستند، که با درمانهای توانبخشی مناسب مانند کاردرمانی و تقویت قدرت و دامنه حرکتی بیمار به تدریج کاهش خواهد یافت.

خواب آلودگی و کاهش سطح هوشیاری در فاز حاد بیماری می تواند نشان دهنده بروز عوارض خطرناکی مانند افزایش فشار مغز، هیدروسفالی، آسیب و اختلال در ساقه مغز، بروز عفونتهای مختلف بخصوص ذات الریه، عفونت ادراری و زخم بستر باشد.

در صورت بروز این عوارض اقدامات درمانی به سرعت باید انجام گیرد.

یکی دیگر از دلایل شایع خواب آلودگی مفرط پس از سکته مغزی، تجویز و مصرف داروهای خواب آور و داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، ضد اضطراب، ضد افسردگی و داروهای خوراکی ضد اسپاسم باشد.

اختلالات روحی ناشی از سکته مغزی مانند افسردگی نیز میتواند سبب تشدید بی حالی و خواب آلودگی این بیماران شود.

اختلالات خواب بخصوص آپنه خواب در بیماران مبتلا به سکته مغزی نیز از دلایل احساس خواب آلودگی در طی روز و کاهش تمرکز، تحریک پذیری و اختلالات روحی است.

شدت آسیب و بزرگی ناحیه ای که درگیر سکته مغزی شده است نیز در میزان هوشیاری و سطح خواب بیماران موثر است.

در سکته های وسیع تر، آسیب نیمکره راست و یا ساقه مغز، اختلالات هوشیاری به طور شایعتری دیده می شوند.

 

اختلاف جنسیت در تظاهر سکته مغزی

سکته مغزی هرچند در سالمندی شایع تر است اما زنان و مردان همه سنین را درگیر می کند.

سکته مغزی در سالمندی در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد.

اگرچه شیوع سکته مغزی در زنان کمتر از مردان است، اما همانطور که امید به زندگی در زنان بیشتر است خطر ابتلا در سرتاسر زندگی در زنان کمی بالاتر است.

سکته مغزی ایسکمیک شایع ترین نوع سکته مغزی است، و اگر بیمار سریع به بیمارستان برسد درمان ممکن است.

کاردرمانی در سکته مغزی نوع ایسکمیک ثمربخش است.

ترومبولیزیس و ترومبکتومی درمان های حساس به زمان هستند و هر چه زودتر شروع شوند شانس پیامد مثبت بیشتر است. بنابراین شناسایی هر چه سریع تر سکته مغزی مهم است.

پرسنل پزشکی به آسانی می توانند علایم معمول سکته مغزی را شناسایی کنند.

یکسری تظاهر علایم غیر معمول سکته مغزی مثل اختلال هوشیاری و تغییر وضعیت ذهنی، اغلب با تغییر قابل توجه در شناسایی سکته مغزی و بنابراین تاخیر یا ناتوانی در ارائه درمان همراه است.

علایم غیر معمول سکته مغزی در زنان شایع تر است و به این ترتیب این خطر وجود دارد که تشخیص و درمان سکته مغزی در زنان با تاخیر همراه باشد.

 

عوارض سکته مغزی

• فلج دست و یا پا و یا هر دو
• ضعف عضلات صورت
• اختلال در تکلم
• اختلال در تعادل بدون ضعف حرکتی
• اختلالات خلقی و حافظه
• اضطراب و ناپایداری خلق (به صورت گریه و حتی خنده های ناگهانی)
• اختلال حافظه
• زوال عقلی
• اختلالات شناختی مانند بی قراری، توهم و هذیان
• اختلالات حرکتی خاص مانند لرزش دست، پا و یا سر
• کاهش و اختلال مهارتهای حرکتی
• پرش های ناگهانی عضلانی
• پارکینسون
• تشنج
• آسیب بینایی
• بی اختیاری ادرار یا مدفوع
• اختلال در بلع
• کوتاهی و سفتی دائمی در عضلات و مفاصل
• زخم بستر
• رسوب نابجای کلسیم در بافتها
• درد اندامهای مبتلا
• عوارض ناشی از سقوط و افتادن
• تشکیل لخته در عروق اندام ها
• سوء تغذیه
• عوارض روحی مانند افسردگی و اضطراب

 

دلایل خستگی و خواب آلودگی پس از سکته مغزی

خستگی و خواب آلودگی در بیماران مبتلا به سکته مغزی عارضه ای بسیار شایع است.

بیماران مبتلا به سکته مغزی به دلایل مختلف مانند کاهش فعالیت مغزی، ضعف عضلانی و نیز کاهش ظرفیت قلبی – ریوی به خصوص در روزها و هفته های اولیه بیماری به طور قابل توجهی مستعد خستگی و پرخوابی هستند.

کاهش خستگی در سکته مغزی با درمانهای توانبخشی مناسب مانند کاردرمانی و تقویت قدرت و دامنه حرکتی بیمار امکان پذیر است.

خواب آلودگی و کاهش سطح هوشیاری در فاز حاد بیماری می تواند نشان دهنده بروز عوارض خطرناکی مانند افزایش فشار مغز، هیدروسفالی، آسیب و اختلال در ساقه مغز، بروز عفونتهای مختلف ببخصوص ذات الریه، عفونت ادراری و زخم بستر باشد.

در صورت بروز این عوارض اقدامات درمانی به سرعت باید انجام گیرد.

یکی دیگر از دلایل شایع خواب آلودگی مفرط پس از سکته مغزی، تجویز و مصرف داروهای خواب آور و داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، ضد اضطراب، ضد افسردگی و داروهای خوراکی ضد اسپاسم باشد.

اختلالات روحی ناشی از سکته مغزی مانند افسردگی نیز میتواند سبب تشدید بی حالی و خاب آلودگی این بیماران شود.

اختلالات خواب بخصوص آپنه خواب در بیماران مبتلا به سکته مغزی نیز از دلایل احساس خواب آلودگی در طی روز و کاهش تمرکز، تحریک پذیری و اختلالات روحی است.

شدت آسیب و بزرگی ناحیه ای که درگیر سکته مغزی شده است نیز در میزان هوشیاری و سطح خواب بیماران موثر است.

در سکته های وسیع تر، آسیب نیمکره راست و یا ساقه مغز، اختلالات هوشیاری به طور شایعتری دیده می شوند.