تست کالریک، تستی براساس تغییرات شدت دمایی جهت کشف آسیب های عصب شنوایی و تعادل است. این عصب وظیفه شنیدن و حفظ تعادل را بر عهده دارد. تست کالریک همچنین در کشف آسیب وارد شده بر ساقه مغز نیز کمک کننده است.
تست کالریک با هوا و یا آب قابل انجام است. آب جز در مواردی که می تواند مشکل ساز باشد مانند پارگی پرده گوش یا وجود لوله تهویه در پرده گوش، قابل استفاده است. تست کالریک یکی از تست های بررسی سرگیجه است و با کمک این تست، حس وستیبولار بیمار تحریک شده تا میزان پاسخ آن را مشاهده کنیم.
به علت تغییرات چگالی و جاذبه ایجاد شده در اثر دما در مجرای نیم دایره افقی شاهد این پاسخ ها هستیم. مایع دورن مجرا در اثر گرما دچار کاهش چگالی می شود و تمایل به صعود به سمت بالای مجرا دارد. ولی مایع نمی تواند به اطراف کانال جریان یابد و به کوپولا برسد. در نتیجه تغییر چگالی موجب تغییر فشارهای متفاوت اطراف کوپولا می شود و آن را به سمت اوتریکول خم می نماید و کانال تحریک خواهد شد.
سایر تست هایی که در کنار تست کالریک انجام می شود شامل VNG و Vemp است.
تست کالریک چگونه انجام می گیرد؟
این تست با فرستادن هوای گرم و سرد و ایجاد تغییرات دمایی در کانال گوش خارجی انجام می شود. این حالت عصب شنوایی را تحریک می‌کند. وقتی هوا یا آب سرد وارد کانال گوش خارجی شما می شود و در نهایت باعث تغییرات دمایی گوش داخلی می‌شود باعث ایجاد حرکت های چشمی به طرفین به صورت ناخودآگاه می شود. به این حرکات چشمی که به صورت غیر ارادی انجام می شود نیستاگموس گفته می شود.
نحوه انجام آزمایش کالریک در کلینیک سرگیجه
در طی نیم قرن گذشته تست کالریک مهمترین تست ارزیابی عملکرد سیستم دهلیزی بوده است. اگرچه این آزمون نسبتا وقت گیر است اما هنوز حساسترین تست برای تشخیص ناهنجاری های دهلیزی است. رفلکس اکولووستیبولار یا واکنش کالریک برای موارد تشخیصی سرگیجه کاربرد دارد. در این نوع تست هوای گرم و سرد وارد گوش فرد می شود و با بررسی نوع حرکات چشمی اقدامات بعدی آن انجام می شود.
علت انجام تست کالریک چیست؟
تست کالریک به دنبال یافتن بیماری های زیر است.
- سرگیجه و گیجی
- کم شنوایی که در نتیجه استفاده از آنتی بیوتیک ها و داروهای دیگر ایجاد می شود
- این تست گاها برای کشف آسیب های مغزی در بیماران کمایی استفاده می شود
- تشخیص آکوستیک نورونوما(تومور عصب اوکوستیک)
- تشخیص سرگیجه پوزیشنال خوش خیم
- تشخیص لابیرنتیت یا التهاب و تورم گوش داخلی
تست کالریک تنها مجرای نیم دایره خارجی را بررسی کرده و سایر ساختارهای دهلیز را ارزیابی نمی کند. بنابراین ممکن است پاسخ های کالری طبیعی باشد، اما مجاری نیم دایره ای عمودی، اندام های اتولیت یا راه های عصبی دچار ناهنجاری باشد. برای تشخیص بیماری علاوه بر نتایج پاسخ کالریک باید به تاریخچه و نتایج سایر تست های تشخیصی سرگیجه توجه نمود.
فاکتورهای ارزیابی شونده در تست کالریک
- ضعف طرفی وستیبولار (Unilateral Weakness)
- برتری جهتی (Directional Preponderance)
- مهار (Fixation Suppression)
برای محاسبه این موارد معمولا از چهار وضعیت تحریک (گرم راست-گرم چپ- سرد راست- سرد چپ) استفاده می شود با این حال ممکن است از موقعیت آب یخ (آب 4 درجه سانتی گراد) و یا فقط دو وضعیت تحریک کافی باشد.
حد طبیعی هنجار بودن ضعف طرفی معمولا بین 20-30 درصد در نظر گرفته می شود. نیستاگموس خودبخودی در تست ثبات گیز باید در تست کالریک اصلاح گردد. ضعف طرفی قوی ترین شاخص در این تست می باشد. در مقابل برتری جهتی را می توان ضعیف ترین شاخص کالریک دانست. زمانیکه برتری جهتی داریم توانایی سیستم در ایجاد نیستاگموس در یک جهت( با دو جریان آبدهی بررسی می شود) بیشتر از سمت دیگر است.
تفاوت 30 درصد و بیشتر بیانگر برتری جهتی در سمتی می باشد که مقادیر بزرگتری دارد. این یافته ها فاقد مکان یابی هستند به این معنی که نمی توانند آسیب محیطی و مرکزی را افتراق دهند اما می تواند بیانگر ناتوانی سیستم در اصلاح نیستاگموس خودبخودی باشد.
معمولا قوی ترین نیستاگموس تولید شده به وسیله محرک دیداری در فاصله 60 تا 90 ثانیه ای آغاز تحریک کالریک بروز وجود دارد. توصیه می شود فیکساسیون را برای هر چهار وضعیت انجام دهیم تا مطمئن باشیم بیمار قصد همکاری را دارد. برخی از بیماران به دلیل احساس سرگیجه ای که دارند نمی توانند این کار را انجام دهند. محرک دیداری حداقل به مدت 15 ثانیه ارائه خواهد شد. اکثر کلینیک ها کاهش 50-60 درصدی نیستاگموس را طبیعی می دانند. فقدان این حالت نشان دهنده ی آسیب دهلیزی مرکزی می باشد.
آمادگی برای انجام تست کالریک
برای انجام این آزمون از 24 ساعت قبل غذای سنگین نخورید و قبل از انجام تست از مصرف موارد زیر بپرهیزید زیرا این موارد نتایج تست شما را مخدوش می کند و در نتایج اثرگذار هستند:
- الکل
- داروهای آلرژی
- کافئین
- داروهای خواب آور و آرام بخش ها
اگر داروی خاصی به صورت مرتب استفاده می کنید به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. از محدودیت های تست کالریک این است که پاسخ فیزیولوژیک آن حقیقی نیست زیرا در حالت عادی زمانی که یک سمت تحریک می شود سمت مقابل مهار خواهد شد. این تست تنها به بررسی مجرای نمیدایره افقی می پردازد و فرکانس آن نیز بسیار پایین است؛ بنابراین فقدان پاسخ کالریک بیانگر فقدان کامل عملکرد دهلیزی نیست.
قبل از انجام تست کالریک لازم است گوش ها مورد معاینه قرار گیرند و بایستی کانال گوش تمیز باشد و پرده گوش نیز سالم باشد. در صورتیکه پرده گوش پاره باشد، انجام آزمایش کالریک با استفاده از آب ممنوع است.
در کلینیک سرگیجه ی ما تست کالریک گوش با کمک هوا انجام می گیرد. در پی انجام این کار حرارت از طریق پرده گوش و استخوان ماستوئید سبب تغییر تراکم قسمتی از اندولنف کانال نیم دایره ای افقی که به مجرای گوش خارجی نزدیک تر است، می گردد.
در نتیجه آن قسمتی از آندولنف سبکتر یا سنگین تر از اندولنف بقیه ی قسمت های لابیرنت می شود؛ که این حالت در افراد دارای سرگیجه باعث ایجاد نیستاگموس با فاز تند به سمت گوش مورد آزمایش می گردد.
در هنگام اجرای تست چه احساسی به شما ممکن است دست بدهد؟
ممکن است با پخش هوای سرد یا گرم شما احساس ناراحتی داشته باشید. احساس سرگیجه یا گیجی کنید یا گاهی دچار حالت تهوع شوید که تمامی این احساسات موقتی بوده و برطرف خواهد شد. معمولا استفراغ در طول انجام آزمون ایجاد نمی‌شود و خیلی احتمال کمی وجود دارد که این آزمون باعث شود تا شما استفراغ کنید.
نتایج نرمال تست کالریک
در صورت پخش هوای سرد و گرم، چشم ها حتماً باید ۲۴ حرکات غیر ارادی رفت و برگشتی به نام نیستاگموس بشوند و حرکت چشم ها در هر دو گوش باید مانند همدیگر باشد.
نتایج غیر معمول چه معنی دارند؟
اگر شما در این تست دچار نیستاگموس و حرکت غیر ارادی در چشمان نشوید، نتایج غیرطبیعی گزارش می شود که ممکن است به علت:
- آسیب به عصب گوش داخلی
- سنسورهای تعادلی در گوش داخلی
- آسیب مغزی باشند.
نتایج غیر معمول تست کالریک ممکن است به علل زیر روی دهند
- خونرسانی ضعیف به گوش
- خونریزی
- وجود لخته خون
- آسیب مغزی یا ساقه مغزی
- کلستاتوما که یک نوع کیست پوستی که در گوش میانی و استخوان ماستوئید در جمجمه ایجاد می‌شود
- نواقص تولد در گوش یا مغز
- آسیب عصب گوش
- مسمومیت
- سرخچه و آسیب عصب آکوستیک
- ضربه به گوش یا سر
