سرگیجه و معده درد چه ارتباطی باهمدیگر دارند؟

سرگیجه ناشی از مشکلات معده می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در این مقاله علل متعدد سرگیجه ناشی از معده درد، به همراه علائم و روش های درمانی، به طور مختصر بیان می شود. درد معده و سرگیجه دلایل زیادی از جمله کم آبی بدن، اضطراب و مسمومیت غذایی دارند. در برخی موارد، این علائم ممکن است نشانه ای از شرایط جدی تری در بدن باشد.

سرگیجه ناشی از معده درد

احساس سبکی سر، چرخش محیط و گیجی، گاه می تواند همزمان با معده درد، هشداری مبنی بر برهم خوردن نظم دستگاه گوارش باشد. اگرچه سرگیجه به خودی خود علل متعددی دارد، اما ارتباط آن با معده درد را نباید نادیده گرفت. این نوشتار ضمن بررسی علل زمینه‌ای، به تشریح چگونگی تاثیر معده درد بر بروز سرگیجه می‌پردازد.

سرگیجه و معده درد چه ارتباطی با هم دارند؟

درد شکم یا معده درد و سرگیجه اغلب باهم اتفاق می افتد. برای یافتن علت این علائم، مهم است که بدانید کدام مورد ابتدا ظاهر شد. درد در ناحیه معده شما می تواند موضعی باشد یا در سراسر بدن احساس شود و سایر نواحی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. در بسیاری از موارد، سرگیجه پس از درد شکم به عنوان یک علامت ثانویه ظاهر می شود. سایر عللی که باعث مشکلات معده و به دنبال آن سرگیجه می شود شامل موارد زیر است:

نقش برهم‌کنش‌های عصبی: دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی ارتباطی تنگاتنگ دارند. برهم‌کنش‌های پیچیده نوروترانسمیترها در این شبکه، پیام‌های متعددی را منتقل می‌کنند. درد معده ناشی از التهاب، زخم یا انقباضات شدید، سیگنال‌هایی را به مغز ارسال می‌کند که می‌تواند بر مراکز کنترل تعادل و تنظیم فشار خون تاثیر بگذارد. پیامد این برهم‌کنش، احساس گیجی و سبکی سر است.

کاهش حجم خون: خونریزی داخلی ناشی از زخم معده یا بیماری‌های التهابی روده، با کاهش حجم خون در گردش همراه است. این کاهش ناگهانی حجم خون، افت فشار خون را به دنبال دارد که یکی از علل شایع سرگیجه محسوب می‌شود.

کم آبی بدن: استفراغ و اسهال ناشی از برخی اختلالات معده، به سرعت منجر به کم آبی بدن می‌شوند. کاهش مایعات و الکترولیت‌های حیاتی، اختلال در عملکرد الکتریکی مغز و برهم خوردن تعادل الکترولیتی را به دنبال دارد که زمینه‌ساز بروز سرگیجه است.

عوارض داروها: مصرف برخی داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا داروهای معده، به عنوان عارضه جانبی می‌توانند موجب سرگیجه شوند. تداخلات دارویی نیز در بروز این مشکل بی‌تاثیر نیستند.

تشخیص سرگیجه ناشی از معده درد

ضعف و سوزش معده به همراه نفخ می تواند بروز سرگیجه را نیز سبب شود. برای تشخیص سرگیجه ناشی از معده درد، پزشک ابتدا معاینه بالینی انجام می دهد و سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند. پزشک همچنین ممکن است درخواست تصویربرداری پزشکی یا آزمایش خون کنند. از آنجا که علل بالقوه زیادی برای این علائم وجود دارد،حتما علائم را تا آنجا که ممکن است برای پزشک کامل شرح دهید.

درمان سرگیجه ناشی از معده درد

نادیده گرفتن معده درد همراه با سرگیجه، به ویژه در صورت مزمن شدن، عاقلانه نیست. بررسی‌های تشخیصی پزشک با درنظر گرفتن معاینه بالینی، آزمایش‌های خون و تصویربرداری‌های لازم، به شناسایی علت زمینه‌ای کمک می‌کند. درمان بر اساس علت زمینه‌ای صورت می‌گیرد که ممکن است شامل داروهای کاهنده اسید معده، آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌ها، تغییر رژیم غذایی و حتی جراحی در موارد خاص باشد.

به خاطر داشته باشید، سرگیجه ناشی از معده درد هشداری برای توجه به سلامت دستگاه گوارش است. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر پیشگیری کند. در صورت تداوم یا تشدید علائم، حتما به پزشک مراجعه نمایید.

کم آبی بدن موجب سرگیجه و معده درد می شود

کمبود مایعات در بدن می تواند باعث کم آبی بدن شود. علائم کم آبی بدن عبارتند از:

• تشنگی
• خشکی دهان یا لب
• ادرار تیره
• تکرر ادرار کمتر
• سرگیجه
• خستگی

یک مطالعه معتبر که در سال 2004 در مورد درد شکم منتشر شد نشان داد که بین از دست دادن مایعات و درد معده ارتباط وجود دارد، که ممکن است به این معنی باشد که فرد مبتلا به کم آبی بدن نیز درد معده را تجربه می کند. درمان کم آبی خفیف شامل نوشیدن مایعات، جایگزینی الکترولیت ها یا محلول های آبکی است. اگر کسی علائم شدید کم آبی بدن – مانند گیجی، بی حالی یا از دست دادن هوشیاری – داشته باشد، بایستی فورا به اورژانس مراجعه کند.

عفونت معده یکی دیگر از علل سرگیجه است

یکی از علل های سرگیجه می تواند عفونت معده باشد، التهاب معده نام متداول گاستروانتریت است که یک عفونت در روده است. گاستروانتریت می تواند به دلیل ویروس ها، باکتری ها یا انگل ها ایجاد شود، اما یکی از شایع ترین دلایل استفراغ و اسهال ناشی از گاستروانتریت حاد، نوروویروس است. نوروویروس بسیار مسری است.

علائم عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ و اسهال
• دل درد
• تب
• سردرد
• بدن درد
• مشکلات مربوط به اسید معده
• رفلاکس

استفراغ و اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود که منجر به سرگیجه و سبکی سر می شود. خوردن غذای آلوده نیز ممکن است منجر به مسمومیت غذایی شود که علائم مشابهی را ایجاد می کند. نوروویروس معمولاً در عرض 1 تا 3 روز بهبود می یابد. هیدراته ماندن می تواند از کم آبی بدن جلوگیری کند. با این حال، اگر فردی بعد از چند روز بهتر نشود، باید به پزشک مراجعه کند.

سرگیجه و سردی معده

آیا می‌دانستید سردی معده می‌تواند یکی از عوامل پنهان سرگیجه‌های آزاردهنده باشد؟

طب ایرانی، با نگاهی عمیق به ارتباط اجزای بدن، سردی معده را برهم خوردن اعصاب معده و سرگیجه ناشی از آن می‌داند. این سردی می‌تواند ناشی از مصرف بیش از حد غذاهای با مزاج سرد مانند لبنیات، ماهی و میوه‌های کال باشد. در این حالت، دستگاه گوارش دچار ضعف شده و هضم به درستی انجام نمی‌شود. همین اختلال در هضم، زمینه‌ساز تجمع اخلاط سرد در بدن و به دنبال آن، سرگیجه می‌شود.

خبر خوب این است که با تعدیل مزاج و گرم کردن معده، می‌توان چرخه ناخوشایند سردی معده و سرگیجه را دور زد. در قدم اول، اصلاح رژیم غذایی حرف اول را می‌زند. گنجاندن مواد غذایی با مزاج گرم مانند خرما، زنجبیل و دارچین در وعده‌های غذایی، به گرم کردن معده و بهبود هضم کمک می‌کند. دمنوش‌های گیاهی نظیر آویشن و نعناع نیز در این مسیر همراهان خوبی هستند.

فراموش نکنیم که تحرک بدنی منظم و ماساژ شکم با روغن‌های گرم مانند روغن سیاهدانه، نقش موثری در بهبود گردش خون و تقویت اعصاب معده دارند. با این حال، به خاطر داشته باشید که تشخیص علت اصلی سرگیجه نیازمند مراجعه به پزشک متخصص است.

برخی شواهد اولیه گزارش کرده‌اند که افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مزمن، شیوع بالاتری از سرگیجه را تجربه می‌کنند. همچنین، برخی مداخلات تغذیه‌ای بر پایه اصلاح “مزاج” و گرم کردن معده، در بهبود علائم سرگیجه در این افراد موثر است.

نوریت وستیبولار باعث سرگیجه و مشکلات معده می شود

نوریت وستیبولار یک بیماری التهابی است که سیستم دهلیزی را مختل می کند. این سیستم بخشی از بدن است که تعادل را تنظیم می کند و به بدن در جهت گیری در فضا کمک می کند.

این حالت زمانی رخ می دهد که عصب دهلیزی ملتهب شده و سیگنال هایی که به طور معمول از کنار آن عبور می کنند مختل می شوند. سیستم دهلیزی دچار سردرگمی شده و در نتیجه، بیمار دچار سرگیجه می شود که می توان آن را به عنوان احساس چرخش توصیف کرد و باعث حالت تهوع و مشکل در راه رفتن شود. گاهی اوقات شروع سرگیجه بسیار سریع است. برای تشخیص این نوع سرگیجه می توانید به کلینیک سرگیجه ی ما مراجعه کنید.

قاعدگی

یک مطالعه معتبر در سال 2012 در مورد سبکی سر در مراحل مختلف چرخه قاعدگی نشان داد که زنان سالم بیشتر در دوران قاعدگی خود احساس سبکی و سرگیجه می کنند. از آنجا که قبل از قاعدگی و در طول آن می تواند دردهای قاعدگی شروع شود، ممکن است در اثر تغییرات سطوح هورمونی، فرد دچار درد معده و سرگیجه شود.

یائسگی

یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که زنان در دوران یائسگی در مقایسه با سالمندان مرد و افراد گروه های سنی دیگر دچار سرگیجه خوش خیم وضعیتی می شوند. از آنجا که علائم قاعدگی در دوران یائسگی می تواند ادامه داشته باشد، برخی از زنان ممکن است هم معده درد و هم سرگیجه را تجربه کنند. به طور معمول، یائسگی در سنین 45 تا 58 سالگی رخ می دهد.

اختلالات اضطرابی

اضطراب یک واکنش طبیعی در برابر استرس است و در برخی موارد به افراد در پاسخ به خطر کمک می کند. با این حال، افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی در شرایطی که واقعاً خطرناک نیستند، مانند اجتماعات، احساس اضطراب می کنند. اضطراب می تواند طیف وسیعی از علائم جسمانی را ایجاد کند، از جمله:

• تعریق
• ضربان قلب سریع
• حالت تهوع
• درد شکم
• سرگیجه
• تنش عضلانی

درمان های اضطرابی شامل روان درمانی و تکنیک های مدیریت استرس مانند ذهن آگاهی است. داروها همچنین می توانند علائم اضطراب را کاهش دهند.

سندرم دامپینگ موجب سرگیجه و معده درد می شود

سندرم دامپینگ زمانی رخ می دهد که غذا در معده به سرعت در روده کوچک تخلیه شود. این یک عارضه جانبی شایع گاسترکتومی است.(گاسترکتومی یک عمل جراحی است که تمام یا قسمتی از معده را برمی دارند).

برخی از علائم این بیماری عبارتند از:

• گرفتگی معده
• اسهال
• حالت تهوع
• سرگیجه
• ضعف
• عرق سرد

یک فرد می تواند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی خود و گاهی اوقات با مصرف داروهایی که تخلیه معده را کند می کند، سندرم دامپینگ را مدیریت کند. به ندرت پزشکان، جراحی را به عنوان آخرین راه حل توصیه می کنند.

پانکراتیت حاد

پانکراتیت حاد به دلیل التهاب ناگهانی لوزالمعده ایجاد می شود. این می تواند به دلیل سنگ کیسه صفرا، مصرف بیش از حد الکل، عفونت ها یا برخی اختلالات ژنتیکی باشد.

علائم عبارتند از:

• درد در قسمت فوقانی شکم که ممکن است به پشت سرایت کند
• تب
• حالت تهوع یا استفراغ
• ضربان قلب سریع
• شکم متورم یا حساس
• اگر فرد مبتلا به پانکراتیت دچار کم آبی شود، ممکن است احساس سرگیجه کند.

افراد مبتلا به پانکراتیت فوراً نیاز به درمان دارویی دارند. به طور معمول، پانکراتیت حاد پس از چند روز درمان بهبود می یابد، اما برخی از افراد ممکن است علائم شدیدتری را ایجاد کنند که مستلزم بستری شدن در بیمارستان است.

خونریزی دستگاه گوارش می تواند باعث ایجاد سرگیجه شود

خونریزی دستگاه گوارش یک بیماری جدی با علل مختلف بالقوه از جمله زخم معده است.

علائم خونریزی دستگاه گوارش عبارتند از:

• مدفوع قیری یا خونی
• استفراغ خونین، یا استفراغی که شبیه به تفاله قهوه است
• گرفتگی شکم
• سرگیجه
• خستگی
• ضعف

افرادی که دچار خونریزی گوارشی هستند باید به پزشک مراجعه کنند. اگر خونریزی ناگهانی باشد، اورژانسی است.

حمله قلبی

برخی از افراد هنگام حمله قلبی دچار معده درد می شوند. در این حالت، درد ممکن است از ناحیه قفسه سینه به ناحیه فوقانی معده منتقل شود. بر اساس گزارش انجمن قلب آمریکا (AHA)، زنان بیشتر از مردان در طول حمله قلبی علائم غیر از درد قفسه سینه را تجربه می کنند. در صورت مشاهده موارد زیر، فرد باید فوراً با اورژانس تماس بگیرد.

• احساس فشار، فشار یا پری در مرکز قفسه سینه
• درد در قفسه سینه، یک یا هر دو بازو، گردن، فک یا معده
• تنگی نفس
• عرق سرد
• حالت تهوع یا استفراغ
• سبکی سر

سایر علل نادری که فرد احساس می کند سرگیجه او ناشی از معده است

سرطان: برخی از انواع سرطان ممکن است باعث سرگیجه، درد معده یا هر دو شود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به لنفوم ممکن است سرگیجه و درد پشت دنده ها را تجربه کنند.

نارسایی حاد آدرنال: این حالت زمانی رخ می دهد که غدد فوق کلیوی کار خود را متوقف کرده و باعث کمبود کورتیزول می شوند. علائم شامل خستگی، فشار خون پایین، سرگیجه و اسپاسم عضلانی در پاها یا پشت است.

مگاکولون سمی: این وضعیت باعث گشاد شدن روده بزرگ می شود. این یک عارضه کولیت عفونی است که ممکن است به دلیل بیماری التهابی روده یا عفونت ایجاد شود. علائم شامل تب، ضربان قلب سریع، کم آبی بدن و بزرگ شدن روده بزرگ است.