علائم کم شنوایی در نوزادان این گونه خود را بروز می دهد که نوزاد قادر به شنیدن و عکس العمل نشان دادن نسبت به صداهای بلند نیست، و یا هنگامی که با او صحبت می کنید، عکس العمل خاصی نشان نمی دهد.
ناشنوایی در نوزادان به دو شکل است
- ناشنوایی در دوران جنینی و به دلیل عوامل ژنتیکی و یا به دلیل وجود عفونت در بدن مادر رخ می دهد.
- بعد از تولد و به دلیل وارد شدن عفونت به گوش و یا مغز نوزاد، ناشنوایی رخ می دهد.
- علایم ناشنوایی در نوزادان این گونه خود را بروز می دهد که نوزاد قادر به شنیدن و عکس العمل نشان دادن نسبت به صداهای بلند نیست، و یا هنگامی که با او صحبت می کنید، عکس العمل خاصی نشان نمی دهد.
بیماری هایی که سبب ناشنوایی و یا کم شنوایی در نوزاد می شوند
- اوتیت گوش میانی: عفونت گوش میانی اگر شدید باشد، ممکن است منجر به بروز ناشنوایی در نوزاد شود.
- سرخجه : اگر مادر باردار در سه ماهه اول بارداری دچار سرخجه شود، ممکن است فرزند ناشنوا به دنیا آورد.
- سیفلیس : مادر بارداری که به بیماری سیفلیس مبتلاست و درمان نشده است، می تواند عفونت خود را به جنین سرایت دهد و او ناشنوا به دنیا آید. بسیاری از ناشنوایی هایی که به دلیل عفونت است، قابل پیشگیری می باشند
- مننژیت : مننژیت ، ورم پرده های مغز و یا نخاع است و به دلیل عفونت های ویروسی و یا باکتریایی ایجاد می شود و این عفونت می تواند سببب بروز کم شنوایی و یا ناشنوایی در نوزاد شود.
- نوزاد کم وزن: طبق تحقیقات دانشمندان، احتمال ابتلا به کم شنوایی در نوزاد کم وزن، زیاد است.
- سابقه خانوادگی بیماری های گوش : ناشنوایی در نوزادان ممکن است به دلیل سابقه خانوادگی و ابتلای آنها به مشکلات ساختاری گوش و یا عصب شنوایی باشد.
- سندروم داون: سندروم داون یک اختلال کروموزومی است که همراه با مشکلاتی مانند کم شنوایی، عقب ماندگی ذهنی و مشکلات قلبی عروقی می باشد.
علایمی که نشان دهنده نوزاد ناشنوا و یا کم شنواست
علایم نوزادان زیر سه ماه:
- نوزادان زیر سه ماه، اگر به صورت ناگهانی در عکس العمل به صداهای بلند از جا نپرند، مشکوک به مشکل شنوایی هستند.
- این نوزادان با صداهای معمول از خواب بلند نمی شوند و با صدای آهسته آرام نمی شوند.
- این نوزادان آواهایی مانند «اوه» را نمی سازند و به صدای اطرافیان عکس العمل نشان نمی دهند.
علایم کم شنوایی در نوزادان بین سه تا هشت ماه
در این نوزادان انتظار می رود که در پاسخ به صدا، چشم های خود را حرکت دهند. این گونه نوزادان در پاسخ به صدا، عکس العملی ندارند و هیجان نوزاد سالم را در پاسخ به صدای جغجغه از خود نشان نمی دهند. هیچگونه تقلید صداهای محیطی را تا شش ماهگی انجام نمی دهد و نسبت به تغییر صداهای محیط، عکس العملی ندارند. اگر والدین این گونه نوزاد هستید، حتما کودک خود را نزد پزشک ببرید.
علایم کم شنوایی در نوزادان بین 9 تا 12 ماه
نوزاد سالم نسبت به اصوات، حساس می باشد و نسبت به اسم خود عکس‌العمل نشان می دهد، صداسازی می کند و این صداسازی همراه با تغییر صدایشان است. اما نوزادانی که مشکل شنوایی دارند، توانایی های بالا را ندارند و یا حتی قادر به گفتن «مامان و بابا» هم نیستند. داخل پرانتز روی درمان کم شنوایی کلیک کنید و مطالب مربوط به آن را مطالعه فرمایید. ( درمان کم شنوایی)
شرایطی که ممکن است همراه با کم شنوایی در کودکان رخ دهد
- کم توانی ذهنی
- اختلالات رفتاری-روانی
- اختلال یادگیری مربوط به نوشتن و خواندن
- بیماری های مزمن سیستم عصبی مثل تشنج و اختلالات وستیبولار
- مشکلات چشمی شامل : انحطاط بینایی، بدشکلی (ناهنجاری) عدسی چشم و عفونت رنگدانه های شبکیه
- اختلال کلیوی
- ناهنجاری های ماهیچه ای اسکلتی در جمجمه، حفره ی دهانی، صورت، گوش خارجی و میانی، اندام های تحتانی و یا مفاصل
- اختلال رشد
- بیماری های ماهیچه ای –استخوانی مثل اختلال رشد یا بیماری های استخوانی
- فلج مغزی
- بیماری های پوستی مثل اختلال رنگدانه ای (آلبینیسم ،موی سفید پیشانی،عنبیه های دو رنگ یا رنگ های مختلف پوست)، حساسیت بالا به نور آفتاب، شاخه شاخه شدن پوست، پوست ضخیم، موی خشن و بدشکلی ناخن های دست و پا
- اختلال متابولیکی مثل دیابت، گواتر، مشکل کبدی، بزرگی طحال و یا اختلال متابولیسمی یا کربوهیدراتی.
- بیماری های قلبی –عروقی
دیگر بیماری های مربوط به شنوایی
کودکان احتمالا از دیگر بیماری های مربوط شنوایی در کنار کم شنوایی های حسی-عصبی انتقالی و آمیخته رنج می برند. سه نمونه از این بیماری ها اختلال پردازش مرکزی شنوایی(CAPD) نوروپاتی شنوایی (اغلب به عنوان غیر هم زمانی شنوایی نیز نامیده می شود) و وزوز گوش می باشد.
اختلال پردازش شنوایی چیست؟
برخی کم شنوایی ها ناشی از علت های مرکزی ست؛ که به این معنا که انتقال صوت بین ساقه ی مغز و قشر مغز مختل شده است. که می تواند در نتیجه ی یک آسیب و یا بد شکلی در این مسیر باشد. بنابراین کورتکس تمپورال در مغز احتمالا اطلاعات نادرستی را دریافت می کند، و یا اینکه اطلاعات را نمی تواند به درستی پردازش کند.
این نقایص در مهارت های پردازش شنوایی اغلب به نام(CAPD) یا اختلال پردازش مرکزی شنوایی نامیده می شود. CAPD میتواند ناشی از ترومای سر، تومورهای مغزی، اوتیسم یا تغییرات عروقی نورولوژیکی باشد. برخی اوقات نیز علتی پیدا نمی شود و تشخیص در این زمینه کار دشواری است. بسیاری اوقات این مشکل در ادیوگرام مشهود نیست. والدین ممکن است بگویند « او صدا را میشنود، اما بسیاری اوقات من مجبور هستم چندین بار یک جمله را تکرار کنم تا او متوجه شود که من چه می گویم.
و یا فردی که از او مراقبت می کند، ممکن است متوجه این شده باشد که هر وقت من با او صحبت می کنم متوجه می شوم که مجبور هستم شمرده صحبت کنم و بر آواهای جمله تاکید کنم یا اینکه او به گونه ای به صورت من نگاه می کند که انگار حواسش جای دیگری است »
نوروپاتی شنوایی از دلایل دیگر کم شنوایی در نوزادان است
نوروپاتی شنوایی به نظر می رسد مرتبط با CAPD باشد. البته که باهم متفاوتند؛ چراکه نوروپاتی سیستم محیطی شنوایی را درگیر می کند. کودکانی که تشخیص نوروپاتی در آن ها داده می شود، عموما دارای کم شنوایی حسی عصبی خفیف تا متوسط هستند؛ و هم چنین تست OAE این موضوع را نشان می دهد. درعین حال آنها دارای تست ABR ناهنجار و یا حذف شده می باشند.
به همراه قدرت تشخیص خفیف لغت ها بطوری که بسیار خفیف تر از توانایی قابل پیش بینی از آستانه های آن هاست. از آنجایی که OAE وجود دارد و ABR وجود ندارد این باور وجود دارد که این اختلال ریشه در بیماری های عصب شنوایی یا اسپایروگانگلیون دارد؛ و هنوز علت اصلی آن ناشناخته است.
عفونت های رحمی و کم شنوایی
گروهی از بیماری‌های عفونی هستند که اگر در خانم باردار رخ دهد میتواند برای نوزاد مشکلات شدید (از زردی تا کم‌شنوایی و سقط جنین) ایجاد کند.
توکسوپلاسموز
نادر است و در اثر انگل ایجاد می شود. از طریق خوردن غذاهایی مانند گوشت پخته نشده. انتقال از مادر به کودک موجب مشکلات مغزی، التهاب و عفونت (شبکیه)چشم که می تواند باعث کوری شود، تأخیر در توانایی استفاده از عضلات (حرکتی)، تشنج، هیدروسفالی در نوزاد میشود.
سرخجه
یک بیماری مسری و ویروسی است. علائم ان تب پایین، گلودرد و بثورات پوستی است. اگر در ۳ ماهه اول بارداری رخ دهد احتمالاً به کودک منتقل میشود. ۳ ماه اول بارداری زمانی است که سرخجه می تواند بیشترین مشکلات را در رشد جنین ایجاد کند. هیچ درمانی برای آن وجود ندارد بنابراین پیشگیری مهم است.
سیتومگالوویروس
سیتومگالوویروس یک عفونت ویروسی است. هیچ درمانی برای CMV وجود ندارد، اما به طور خود به خودی خیلی سریع بهبود می یابد و مشکلات جدی ایجاد نمی کند، مگر اینکه فرد باردار باشد. مشکلاتی که برای نوزاد ایجاد می شود عبارت اند از : افت شنوایی و بینایی، زردی، مشکلات ریه، تشنج، ضعف عضلانی، ناتوانی ذهنی
هرپس سیمپلکس
تبخال یک عفونت مادام العمر است که بسیار رایج است، اما می تواند برای دوره های زمانی غیرفعال باشد. دو نوع تبخال وجود دارد: دهانی و تناسلی
در مادران آلوده به فرم تناسلی، حین تولد نوزاد و عبور از کانال زایمان، ویروس به نوزاد منتقل شده و به سرعت در تمام بدن و ارگانهای حیاتی او پخش میشود. در صورت درمان سریع با آنتی ویروس های مناسب در صورتیکه حتی نوزاد زنده بماند، مشکلات عمده در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌کند.
سایر بیماری‌ها
اگر HIV از مادر به به نوزاد منتقل شود، ممکن است در آزمایشات بدو تولد مشخص نشود، اما بعد از چند ماه خود را نشان دهد. کودک ممکن است علائمی مانند تاخیر رشد، ذات الریه یا گره های لنفاوی متورم داشته باشد. سفلیس ناشی از باکتری است و می تواندرشد کودک را مختل کند. بسیاری از نوزادان مبتلا، اندکی پس از تولد خواهند مرد.
این نوزادان میتوانند دارای مشکلاتی در استخوان ها، کم خونی، مننژیت، بثورات پوستی و مشکلات عصبی باشند که می تواند باعث کوری و ناشنوایی شود. آبله مرغان در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود. بعید نیست که مادر مبتلا آن را به نوزاد خود منتقل کند. نوزادانی که با واریسلا مادرزادی متولد شده اند ممکن است نقایصی در هنگام تولد داشته باشند.
رشد هیجانی در کودکان کم شنوا
انسان از زبان و گفتار برای توصیف، تفسیر و درک مفاهیم به ویژه مفاهیم انتزاعی و بیان هیجانی خود استفاده می کند. به دلیل وجود نقایص زبانی در کودکانی که کم شنوایی دارند، در نتیجه تجربه ی آنها در self-expression (بیان خویشتن) محدود و متعاقب آن تاخیر و کاهش در آگاهی و درک درست از هیجانات خود و دیگران به وجود می آید. وجود کم شنوایی باعث می شود که مبتلایان غالبا قادر به شنیدن صحیح صحبت های دیگران به ویژه از فاصله ی دور نیستند؛ بنابراین نمی توانند احساسات مناسب را در آن موقعیت ابراز کنند. محققان خاطرنشان می کنند که کودکان مبتلا به کم شنوایی غالبا در شناسایی وضعیت (حالات) هیجانی اطرافیان در مقایسه با کودکان دارای شنوایی طبیعی ناموفق تر هستند و معمولا درک ضعیفی از کلمه ها و عبارت های عاطفی دارند.
تربیت شنیداری همراه با تجویز سمعک یکی از درمان های متداول در کودکان دارای مشکلات شنوایی است
یکی از اهداف برنامه ی تربیت شنوایی می تواند کمک به افراد کم شنوا و اعضای خانواده ی آن ها برای درک بیشتر تاثیرات کم شنوایی بر زندگی آن ها باشد، تا اینکه بتوان مهارت های ارتباطی افراد را با دیگران به کمک استراتژی های ارتباطی موثر افزایش داد. دیگر هدف آن، می تواند کمک به آنها باشد تا اینکه بتوانند ماهییت کم شنوایی را درک کنند و پیشنهاد استفاده از وسیله کمک شنوایی مناسب را بپذیرند.
مشاورهای مربوط به شنوایی، حمایت روان شناختی و تمرینات مداوم به معنای دست یابی به این دو هدف است. مرز باریکی بین این سه مفهوم وجود دارد. درحالی که مشاوره احتمالا صرفا با محور مساِئلی ست که مستقیما به کم شنوایی مربوط می شود، حمایت های روان شناختی بسیار عمیق تر است و به حوزه ی و الگوهای روابط بین افراد وارد می شود. تمرینات مداوم بر رفتارهای ارتباطی و روشهای موثر، جهت تعامل با دیگر افراد متمرکز شده است. متخصصین شنوایی اغلب مسئول اجرای اینگونه مشاوره ها به بیماران هستند.
چه کودکانی در معرض خطر کم شنوایی هستند؟
نوزادان و کودکان بیشتر از همه در معرض خطر کم شنوایی و ناشنوایی هستند. چون اولا قادر به اعلام و بیان مشکل رخ داده نیستند و کم شنوایی یک ناتوانی و معلولیت پنهان است و به همین راحتی و از روی ظاهر قابل تشخیص و شناسایی نیست. به ویژه برای عموم کسانی که تخصصی در زمینه‌ی شنوایی و کم شنوایی ندارند. ثانیا کم شنوایی درجات مختلفی دارد و کودک کم شنوا با توسل به موارد دیگری همچون لب‌خوانی و علایم چهره‌ی دیگران، کم شنوایی خود را جبران می‌کند.
به همین خاطر، کم شنوایی در کودکان وقتی معلوم میشود که دیر شده و کار از کار گذشته است و زبان و گفتار و سطح عملکرد اجتماعی کودک عقب افتاده است. خطر کم شنوایی در نوزادان و کودکان را باید جدی گرفت. اگر کودکی یک یا چند عامل خطر زیر را داشت، حتما باید برای ارزیابی وضعیت شنوایی او اقدام عاجل کرد.
عواملی که به عنوان خطر کم شنوایی و ناشنوایی در کودکان به شمار می‌روند، موارد زیر هستند
- زود به دنیا آمدن
- وزن کم در هنگام تولد
- وجود افراد کم شنوا در خانواده‌ی پدری و مادری
- فامیل بودن پدر و مادر
- زردی زیاد در بدو تولد، به ویژه وقتی منجر به تعویض خون شود
- عفونت‌های دوران بارداری مادر
- کمبود اکسیژن نوزاد در هنگام زایمان
- کم بودن وزن نوزاد در بدو تولد
- بستری نوزاد در NICU
- مصرف داروهای اتوتوکسیک برای کودک مبتلا به عفونت‌های شدید
- عفونت‌های ویروسی همچون سایتومگالو ویروس، هرپس، سفلیس، سرخک و توکسوپلاموسیز
- امتیاز آپگار پایین در زمان تولد
- سندروم‌ها، بیماری‌های نورودجنراتیو و ناهنجاری‌های (مالفورماسیون‌های) سر و صورت
- عفونت‌های گوش
- مننژیت
- استفاده از دستگاه ونتیلاتور
- مشکلات ریوی، قلبی، عروقی، کلیوی و کبد
- برخی بیماری‌ها و مشکلات متابولیک
- ضربه به سر
- گیر کردن در مجرای رحم در هنگام تولد
- شیمی درمانی
- تب بالا و مداوم
اگر کودکی عوامل فوق را داشت، حتما باید تحت نظارت متخصص شنوایی ارزیابی شنوایی صورت پذیرد.
کم شنوایی در هر سنی ممکن است رخ دهد
به طور کلی دو نوع کم شنوایی وجود دارد:
یا به صورت ژنتیکی است و از همان بدو تولد، این نوع کم شنوایی همراه با نوزاد تازه به دنیا آمده است. این نوع کم شنوایی با غربالگری شنوایی بدو تولد شناسایی می‌گردد. آزمایشات OAE و ABR بدو تولد در تشخیص این نوع کم شنوایی بسیار کمک کننده است.
یا به صورت اکتسابی در اثر عوامل دیگری و یا در اثر خود عوامل ژنتیکی که در مراحل بعدی زندگی فرد بروز می‌یابند، ایجاد میشود. مثلا کم شنوایی‌هایی که در اثر قرارگیری در معرض نویز و سر و صدا ایجاد میشود و یا کم شنوایی‌هایی که در اثر ضربه به سر، بیماری‌ها، عفونت‌ها، ویروس‌ها، مصرف داروهای آسیب‌رسان به گوش و … ایجاد میشود. این نوع کم شنوایی با آزمایشات و معاینات دوره‌ای گوش تشخیص داده شده و شناسایی می‌شوند.
پس نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که اگر نوزادی در بدو تولد، تست‌های غربالگری شنوایی را با موفقیت پشت سر گذراند، این بدان معنی است که او در حال حاضر کم شنوایی ندارد و سیستم شنوایی او کاملا سالم است. ولی بدان معنی نیست که او در آینده نیز دچار کم شنوایی نخواهد شد! چون بسیاری از کم شنوایی‌های ژنتیکی هستند که در طول سالیان پس از تولد رخ می‌دهند. پس شنوایی کودک و هر فرد بزرگسالی باید به صورت دوره‌ای (معمولا به صورت سالیانه) بررسی و چک گردد، مخصوصا آن دسته از نوزادان و کودکانی که دارای عوامل پر خطر هستند، عواملی همچون موارد زیر:
- در خانواده‌هایی به دنیا می‌آیند که سابقه‌‌ی کم شنوایی ارثی وجود دارد.
- در بدو تولد کم وزن هستند
- میزان زردی در بدن آنان زیاد و به مدت طولانی بالا بوده است
- در بخش NICU بستری بوده است
- دچار سندرم یا بیماری‌های کلیوی، کبدی، خونی، قلبی و عروقی و یا اختلالات ساختاری و آناتومیکی سر و صورت هستند.
