سرگیجه کودکان ممکن است بخاطر علت های مختلفی از جمله اضطراب، فشار روحی، فعالیت بدنی شدید، بیماری های مختلفی مانند التهاب گوش، کم خونی و یا کمبود اکسیژن در مغز رخ دهد. در صورتی که سرگیجه های کودک شدید باشد و به صورت متناوب تکرار شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن بررسی شود. همچنین در صورتی که همراه با علائمی مانند استفراغ، تب، سردرد و یا تاری دید همراه باشد نیز باید به پزشک مراجعه کنید. در این مقاله ما قصد داریم سرگیجه هایی که منشاء آنها سیستم شنوایی است را بررسی کنیم.
علت سرگیجه کودکان چیست؟
همه ی ما فکر می کنیم بعضی از بیماری ها و اختلالات مربوط به بزرگسالان است و کمتر در کودکان شیوع پیدا می کند. اما اینطور نیست و بعضی وقت ها یک سری بیماری ها در کودکان نیز شیوع قابل توجهی دارد مانند سرگیجه. سیستم دهلیزی محیطی در زمان تولد کامل است. کودکان از نظر کنترل کامل بدن خود و فعالیت های مربوط به راه رفتن نیز همانند بزرگسالان نیستند و در حدود ۷-۱۰ سالگی می توانند این توانایی ها را کسب کنند.
بنابراین ضعف تعادل در کودکان امر طبیعی به نظر می رسد و این مهارت روز به روز قوی تر و کاملتر می شود. اما بعضی کودکان ضعف های قابل توجه و غیر طبیعی دارند و اغلب از چرخیدن محیط به دور خود شاکی هستند و بعضا موجب تهوع و استفراغ می شود. این حالت ممکن است به خاطر سیستم تعادل گوش ایجاد شود که به آن سرگیجه کودکان یا Pediatric Dizziness گفته می شود.
شایعترین نوع سرگیجه در کودکان به دلیل میگرن وستیبولار، سرگیجه حمله ای خوش خیم کودکی(BPV) و نوریت دهلیزی ایجاد می شود. رشد مهارت های درکی حرکتی در کودکانی که مشکلات تعادل و سرگیجه دارند با کندی پیش می رود. این کودکان نسبت به همسالان خود رشد حرکتی کندتری دارند و به نحوی دارای تاخیر حرکتی هستند. اگر اختلالات شناختی نیز وجود داشته باشد میزان این تاخیر بیشتر می شود. قابلیت تغییر پذیری مغز کودکان موجب می شود تا با ارائه یک درمان درست بر این مشکلات غلبه کنیم. با این حال در بعضی اطفال، این تاخیرات رشدی مقاوم و حتی پیشرونده است که نشان می دهد تغییر پذیری مغز به حد کافی نبوده است.
علت سرگیجه کودکان می تواند موارد زیر نیز باشد
اختلال عملکرد تعادل در کودکان در حال رشد می تواند تأثیر مخربی بر رشد حرکتی دست ها و پاها، تعادل، ثبات چشمی و به صورت بالقوه جهت یابی فضایی داشته باشد. این اختلالات در نهایت بر عملکرد کودک در انجام کارهای روزانه می گذارد.
اصلی ترین علت سرگیجه منشاء گوش دارد
سایر علت های سرگیجه کودکان
- اختلالات گوارشی
- نارسایی یا فقر آهن
- مشکلات قلبی عروقی
- اختلالات مغز و اعصاب
شیوع سرگیجه کودکان
متخصصین سرگیجه که در حوزه کودکان کار می کنند، باید از دانش و توانایی کافی برای ارزیابی سرگیجه در کودکان برخوردار باشند. به این نکته توجه داشت که گیجی و منگی بیماری نیستند، بلکه به عنوان علامت محسوب می شوند. اکثر مشکلات تعادل که در کودکان رخ می دهد به صورت تاخیر در رشد حرکتی است. علت سرگیجه کودکان در مقایسه با بزرگسالان تا حدودی متفاوت است. کودکان نسبت به درمان سرگیجه خیلی خوب جواب می دهند و بهبودی آنها صددرصد است. ناتوانی کودک در توضیح ویژگی های علایم تجربه شده، ممکن است مانع از تشخیص بیماری شود. اما چرخیدن محیط، احساس گیجی از شایع ترین شکایات کودکان است.
کودکان کم شنوا مشکلات مرتبط به تعادل و سرگیجه را دارند
کودکانی که احساس سرگیجه و مشکل تعادل دارند ممکن است درجاتی از افت شنوایی را تجربه کنند. توجه شود این نوع افت شنوایی چون تاثیر زیادی در زندگی کودک ندارد اغلب ناشناخته باقی می ماند؛ پس مهم است هنگام بررسی سرگیجه کودک یک نوار گوش شنوایی نیز انجام گیرد تا وضعیت سیستم شنوایی او نیز بررسی شود.
علایم شایع سرگیجه کودکان
مشاهدات رفتاری شامل:
- عصبانیت یا هیجان
- چنگ زدن به وسایل هنگام ایستادن یا راه رفتن
- مشکل در تمرکز کردن
- خستگی
- ترس و وحشت زیاد و احساس ناامنی
- ترس از ارتفاع
شیوع سرگیجه در کودکان زیر بیشتر است
- کم شنوایی حسی عصبی شدید تا عمیق
- کودکان با سابقه کاشت حلزون
- کودکان مبتلا به عفونت گوش مزمن
- ناهنجاری گوش داخلی
- سندرم دهلیزی حاد
- ابتلا به مننژیت
- سندرم‌های ژنتیکی مانند Penndred ،Usher ،CHARGE و واردنبرگ
در بسیاری از کودکان سرگیجه در اثر تروما یا ضربه مغزی یا به صورت همراه با میگرن وستیبولار رخ میدهد.
درمان سرگیجه کودکان
درمان سرگیجه کودکان بستگی به علت بروز و پیدایش آن دارد. اگر سرگیجه کودکان منشاء گوش داشته باشد ابتدا بایستی تست های تخصصی سرگیجه انجام شود. پس از مشخص شدن علت سرگیجه، درمان آن نیز براساس آن مشخص می شود. در انتها و پس از درمان سرگیجه، ارجاع کودک به کاردرمانی جهت بهبود تعادل پیشنهاد می شود.
درمان خانگی سرگیجه کودکان
قبل از انجام هر گونه درمان خانگی برای سرگیجه کودک، حتماً با پزشک مشورت کنید. سرگیجه می تواند علل مختلفی داشته باشد و تشخیص علت دقیق آن توسط پزشک ضروری است.
در اینجا چند روش برای درمان خانگی سرگیجه کودکان پس از مشورت با پزشک آمده است
1. نوشیدن مایعات به مقدار کافی
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی مایعات می نوشد، به خصوص اگر سرگیجه او ناشی از کم آبی بدن باشد.
- آب، آبمیوه و سوپ گزینه های خوبی برای آبرسانی هستند.
2. استراحت
- اگر کودک شما احساس سرگیجه می کند، استراحت کافی برای او ضروری است.
- فعالیت هایی که ممکن است سرگیجه را تشدید کنند، مانند بازی های پرتحرک، خواندن و تماشای تلویزیون را محدود کنید.
3. مانورهای حرکتی
- برای برخی از انواع سرگیجه، مانند سرگیجه وضعیتی خوش خیم (BPPV)، مانورهای حرکتی خاصی وجود دارد که می تواند به کاهش علائم کمک کند.
- این مانورها باید توسط یک متخصص تعادل و سرگیجه انجام شوند.
4. زنجبیل
- زنجبیل می تواند به کاهش تهوع و استفراغ که گاهی اوقات با سرگیجه همراه است، کمک کند.
- می توانید از زنجبیل تازه، چای زنجبیل یا مکمل های زنجبیل استفاده کنید.
5. طب سنتی
- برخی از افراد از روش های طب سنتی مانند طب سوزنی یا گیاهان دارویی برای درمان سرگیجه استفاده می کنند.
- قبل از استفاده از هر گونه روش درمانی جایگزین، حتماً با پزشک مشورت کنید.
نکات مهم
- اگر سرگیجه کودک شما شدید است، مداوم است یا با علائم دیگری مانند تب، سردرد، استفراغ یا تاری دید همراه است، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- اگر کودک شما سابقه تشنج یا بیماری های عصبی دارد، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
- داروهای بدون نسخه را بدون تجویز پزشک به کودک خود ندهید.
در اینجا چند روش برای جلوگیری از سرگیجه در کودکان آمده است
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما به طور منظم غذا می خورد و به اندازه کافی می نوشد.
- از قرار گرفتن کودک خود در معرض گرمای شدید یا نور خورشید برای مدت طولانی خودداری کنید.
- کودک خود را تشویق کنید تا به طور منظم ورزش کند.
- سطوح استرس کودک خود را مدیریت کنید.
با رعایت این نکات می توانید به کودک خود کمک کنید تا از سرگیجه خلاص شود و سلامتی خود را حفظ کند.
ورزش خانگی برای کاهش سرگیجه کودکان
پس از مشخص شدن علت سرگیجه کودکان و انجام قسمت اصلی درمان، بخش دیگر درمان نیز در منزل انجام می شود. یکی از بخش های درمان، انجام تمرینات تعادلی در خانه است. تمرینات تعادلی باید شامل برنامه های خانگی باشد تا کودک بتواند هر روز آنها را در یک محیط ایمن انجام دهد و این تمرینات بتواند جزیی از روتین زندگی او شود. والدین باید تشویق شوند تا کودک را در ورزش هایی که نیاز به تعادل و حرکات برنامه ریزی شده دارند شرکت دهند. این ورزش ها مانند ژیمناستیک، تکواندو، رقص، تنیس یا بسکتبال است.
