حلزون گوش به انگلیسی cochlea اندامی برای دریافت صداها و تبدیل آنها به پیامهای عصبی شنوایی است. درون گوش داخلی انسان، اندامی مدور و مارپیچی به نام حلزون وجود دارد که کارش تبدیل امواج مکانیکی صوتی صداهای مختلف به پیامهای عصبی شنوایی است. حلزون یک عضو بسیار کوچک است که پهنایی در حدود 9 میلی متر و عرض 5 میلی متر دارد.
حلزون گوش چیست؟
وظیفه شنوایی در گوش برعهده حلزون است. در حقیقت، حلزون گوش مثل یک منشور عمل میکند و فرکانس صداهای مختلف را آنالیز و پردازش میکند. جالب اینجاست که هر قسمت از حلزون وظیفه پردازش و تجزیه تحلیل فرکانس صوتی خاصی هست و دقیقا مثل پیانو، هر قسمت از آن مسئول دریافت و پردازش فرکانس خاص و معینی است. جالبتر اینکه زاویه و نحوهی چرخش دورهای حلزون در بین زن و مرد با همدیگر فرق میکند و این امر ممکن است گویای تفاوتهای شنیداری بین زنان و مردان باشد. ما تست شنوایی با نام تست OAE داریم که سلامت و صحت عملکرد این دورهای حلزونی را با آن و به نحو دقیقی ارزیابی میکنیم.
مناطق مردهی حلزون گوش چیست؟
درون حلزون گوش، آرایش منظمی از سلولهای حساس شنوایی وجود دارد که کارشان تبدیل صدا به پیامهای عصبی است. این اندام مارپیچی به صورت دو نیم دور کامل است و در هر دور آن، سلولهای حساس شنوایی به فرکانسهای خاصی پاسخ میدهند. در حقیقت، حلزون گوش عین پیانویی است که هر قسمت از آن به فرکانس خاصی کوک است و فقط به آن فرکانس پاسخ میدهد. اگر حلزون را شبیه به یک هرم در نظر بگیریم، قسمت راس آن (قسمت نوک تیز آن) به فرکانسهای پایین پاسخ میدهد و قسمت قاعدهای آن (قسمت پهن آن) به فرکانسهای بالا جواب میدهد.
در برخی از موارد کم شنوایی، ممکن است سلولهای حساس شنوایی در قسمت خاصی از حلزون به طور کامل از بین برود و یا عملکرد مطلوب نداشته باشند. در این حالت، به آن قسمت از حلزون گوش، مناطق مردهی حلزون گفته میشود. منطقهی مردهی حلزون باعث میشود مغز صداهایی را که سمعک تقویت کرده و به گوش ارایه کرده است، نشنود.
چون سلولی در حلزون نیست که آن صدا را به پیام عصبی تبدیل کرده و به مغز مخابره کند. به این دلیل، مغز از شنیدن آن فرکانسها و صداها محروم و ناتوان خواهد بود. سمعکهای خاصی با فناوری و توانایی خاصی ارایه شدهاند که برای این نوع کم شنواییها تجویز و به کار گرفته میشود. این نوع سمعکهای پیشرفته قادرند فرکانس صداهای آن منطقه از حلزون را به فرکانسهای خاص دیگری تبدیل کنند و به مناطقی از حلزون که کار میکنند و زنده هستند ارسال کنند. این مناطق، صدا را به مغز مخابره می کنند. در این حالت، فرد صداها را شنیده و درک میکند. به این نوع فناوری “تنزل فرکانسی” یا “بسامد کاهی” گفته میشود.
بخش حلزونی گوش در کجا قرار دارد؟
موقعیت حلزون گوش در گوش داخلی است. بیماری منییر می تواند موجب آسیب به حلزون گوش شود. بیماری منییر در اثر هیدروپس اندولنفاتیک ایجاد می شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که حجم مایع اندولنفاتیک در مجرای حلزون گوش افزایش پیدا کند. افزایش مایع داخل حلزون باعث اتساع آن می شود.
عکس حلزون گوش زیر میکروسکوپ
شکل زیر عکس حلزون گوش را در زیر میکروسکوپ نشان می دهد. شکل مارپیچی و مدور آن به خوبی قابل مشاهده است.