کم شنوایی، مشکلی است که در دنیای پر سر و صدای امروز، بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علل این مشکل بسیار متنوع هستند و از عوامل ژنتیکی و بیماری‌ها گرفته تا عادات زندگی و محیط زیست را شامل می‌شوند. یکی از شایع‌ترین علل کم شنوایی، پیرگوشی است که با افزایش سن و تحلیل سلول‌های شنوایی مرتبط است. اما این تنها دلیل نیست.
علت کم شنوایی گوش
آلودگی صوتی؛ عامل اصلی کم شنوایی
با وجود تصور عمومی مبنی بر اینکه پیرگوشی علت اصلی کم شنوایی است، مطالعات اخیر نشان می‌دهند که قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آلودگی صوتی محیطی، عامل اصلی بروز این مشکل در عصر حاضر است. زندگی در شهرها با ترافیک سنگین، کارخانه‌ها و فعالیت‌های صنعتی، افراد را در معرض سطح بالایی از صدا قرار می‌دهد که می‌تواند به تدریج به سلول‌های شنوایی آسیب برساند و منجر به کاهش شنوایی شود.
استانداردهای مجاز صدا و تأثیرات آن بر سلامت
در محیط‌های صنعتی، استانداردهایی برای حد مجاز صدا وجود دارد تا از آسیب به شنوایی کارگران جلوگیری شود. اما در محیط‌های شهری، این استانداردها به اندازه کافی رعایت نمی‌شوند. مطالعات نشان می‌دهند که حتی سطوح پایین‌تر از استانداردهای صنعتی نیز می‌توانند تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشند. سروصدای شهری با مشکلات روانی، اختلالات خواب، افزایش فشار خون، دیابت و چاقی مرتبط است. به همین دلیل، دانشمندان بر لزوم کاهش سطح آلودگی صوتی در شهرها تأکید می‌کنند و معتقدند که استانداردهای مجاز صدا در محیط‌های شهری باید بسیار پایین‌تر از استانداردهای صنعتی باشد تا سلامت شهروندان به خطر نیفتد.
تهدید آرام گوشی‌های هوشمند برای شنوایی
استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند، حتی با صدای متوسط، می‌تواند به تدریج به شنوایی آسیب برساند. مطالعات نشان می‌دهند که صحبت کردن طولانی‌مدت با تلفن همراه، به خصوص در فرکانس‌های بالا، می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود. برخی محققان، امواج مغناطیسی منتشر شده از گوشی‌ها را عامل اصلی این مشکل می‌دانند.
ارتباط سردردهای مزمن و کاهش شنوایی
افرادی که به طور مداوم از سردرد رنج می‌برند، بیشتر در معرض خطر کاهش شنوایی قرار دارند. وزوز گوش و کاهش شنوایی، از عوارض شایع سردردهای مزمن هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به سردرد مزمن، تقریباً سه برابر بیشتر از افراد سالم، دچار کاهش شنوایی می‌شوند.
تغذیه نامناسب و نقرس؛ عوامل خطر برای کاهش شنوایی
تغذیه نامناسب، به خصوص در دوران کودکی و سالمندی، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر شنوایی بگذارد. سوء تغذیه در دوران کودکی، رشد عملکردهای شنوایی را مختل کرده و خطر کاهش شنوایی در بزرگسالی را افزایش می‌دهد. همچنین، مصرف بیش از حد گوشت قرمز و ابتلا به نقرس، که نوعی بیماری التهابی مفاصل است، با افزایش خطر کاهش شنوایی در سالمندی مرتبط است. مطالعات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به نقرس، 44 درصد بیشتر از افراد سالم، دچار کاهش شنوایی می‌شوند.
بیماری های خود ایمنی می تواند از علل کم شنوایی باشد
همه بیماریهای خود ایمنی که بر گوش داخلی تأثیر می گذارند، به خوبی شناخته نشده اند، اما به طور کلی شامل اجزای سیستم ایمنی (سلول های ایمنی یا آنتی بادی ها) هستند که به دلایل نامعلوم شروع به حمله به ساختارهای گوش داخلی می کنند.
اختلالات زیر احتمال کم شنوایی را افزایش می دهد.
- آلرژی (اغلب مربوط به غذا)
- سندرم کوگان
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (تصور می شود شایع است اما کاهش شنوایی نیز ممکن است با عوارض جانبی داروهای مورد استفاده در درمان این بیماری مرتبط باشد)
- سندرم شوگرن (گاهی سندرم خشکی چشم نیز نامیده می شود)
- آرتریت روماتوئید (بحث برانگیز)
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- کولیت زخمی
- گرانولوماتوز وگنر
- اسکلرودرمی
- آرتریت پسوریاتیک
- بیماری بهجت
- پلی کندریت عود کننده (شایع)
- ام اس
بیماری های عفونی نیز از علل کم شنوایی هستند
- بیماری لایم
- سیفلیس
تصور می شود که این بیماری ها با افزایش تولید آنتی بادی و متعاقب آن حمله آنتی بادی ها به گوش داخلی همراه است.
سایر علل کم شنوایی یا شرایط مرتبط عبارتند از
- هیدروپس پس از سانحه (یک بیماری نادر که پس از آسیب سر ایجاد می شود)
- تروما و آسیب به استخوان تمپورال
- بیماری منییر
از دست دادن شنوایی ناشی از بیماری های خود ایمنی یک علت نسبتاً نادر کاهش شنوایی است که تقریباً یک درصد موارد را شامل می شود.
کم کاری تیروئید یکی دیگر از علل کم شنوایی است
کسانی که از کم کاری تیروئید رنج می برند ممکن است سلامت شنوایی را متأثیر کند. تقریبا نیمی از افرادی که عملکرد تیروئید پایینی دارند، تا حدی دچار کم شنوایی هستند. بدون هورمون تیروئید کافی برای تنظیم متابولیسم، بسیاری از عملکردهای بدن کند می شود. این تقریباً بر همه قسمت های بدن، از جمله قلب، مغز و گوش ها است. همچنین اگر از کم کاری تیروئید رنج می برید، تجربه وزوز گوش و یا سرگیجه معمول است.
فشار خون بالا از علل کم شنوایی است
به نظر می‌رسد فشار خون بالا موجب سرعت بخشیدن به روند پیر شدن سلول‌های شنوایی و از بین رفتن آن‌ها در اثر پیری و افزایش عمر می‌شود. پس برای حفظ وضعیت شنوایی خود، فشار خون‌تان را کنترل کنید و سالی یکبار شنوایی خود را در کلینیک شنوایی چک و کنترل کنید.
پیشگیری از کم شنوایی با مراقبت از گوش‌ها
برای حفظ سلامت شنوایی و جلوگیری از کم شنوایی، رعایت برخی نکات ضروری است. از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند مانند صدای انفجار، موسیقی با صدای زیاد و صدای ماشین‌آلات صنعتی خودداری کنید. همچنین، هرگز اشیاء خارجی را وارد گوش خود نکنید. انجام آزمایش شنوایی‌سنجی به صورت دوره‌ای و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه مشکل شنوایی، از جمله وزوز گوش یا کاهش شنوایی، بسیار مهم است. علاوه بر این، افرادی که سابقه خانوادگی کم شنوایی دارند، قبل از بچه‌دار شدن باید مشاوره ژنتیکی دریافت کنند.
عوامل خطر کم شنوایی و راه‌های مقابله با آن
عوامل متعددی می‌توانند خطر کم شنوایی را افزایش دهند. مصرف برخی داروها، به ویژه داروهای اتوتوکسیک، شیمی‌درمانی، بیماری‌هایی مانند سینوزیت و عفونت گوش، مشکلات قلبی و برخی بیماریهای عصبی می‌توانند بر شنوایی تأثیر بگذارند. همچنین، مصرف بیش از حد مسکن‌هایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن نیز می‌تواند خطر کاهش شنوایی را افزایش دهد. در صورت بروز هرگونه علائم هشداردهنده مانند درد گوش، اختلال تعادل یا وزوز گوش، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. استفاده از سمعک برای افرادی که دچار کم شنوایی شده‌اند، بسیار مهم است زیرا به حفظ فعالیت عصب شنوایی کمک می‌کند.
سایر علل کم شنوایی
مشکلات قلبی و عروقی: کم شنوایی ممکن است حاکی از وجود مشکلات قلبی و عروقی باشد.
آلزایمر و زوال عقلی: در کسانی که کم شنوایی دارند، احتمال آلزایمر و زوال عقلی، پنج برابر بیشتر است.
دیابت: کم شنوایی در کسانی که دیابت دارند، دو برابر شایع تر است.
بستری دربیمارستان: احتمال بستری در بیمارستان برای کسانی که کم شنوایی دارند، سی و دو درصد بیشتر است.
بیماری کلیوی: این بیماری چهل و دو درصد با کم شنوایی در ارتباط است.
تنهایی و انزوا: کم شنوایی که درمان نشود، خطر انزوا و گوشه گیری زیادی را به همراه دارد.
افسردگی و اضطراب: اگر کم شنوایی درمان نشود، افسردگی و اضطراب را زیاد می کند.
تینیتوس، وزوز، صدای درون سر یا گوش: نود درصد کسانی که تینیتوس دارند، دچار درجاتی از کم شنوایی هستند.
