مخچه بخشی از مغز است که نقش مهمی در هماهنگی حرکات، تعادل و کنترل عضلات ایفا میکند. اختلال در عملکرد مخچه میتواند منجر به مشکلات حرکتی مختلفی شود. برای تشخیص این مشکلات، پزشکان از مجموعهای از تستها استفاده میکنند. تست های مخچه برای بررسی مشکلات تعادل شامل: تست هیل توشین (heel to shin)، تست finger to noise، تست دیس متریا، تست رومبرگ، تست disdiado chokinesia و تست rebound است.
تست هیل توشین معروفترین تست بررسی عملکرد مخچه
در این آزمایش، از بیمار خواسته می شود که طاقباز بخوابد و پاشنه راست خود را در زیر چپ زانوی خود قرار دهد و سپس آن را به بالای ساق پای خود بکشد. فرد باید این حرکت را با سریع ترین حالت خود و مکررا انجام دهد. از بیمار بخواهید این حرکت را با پای دیگر نیز تکرار کند. عدم توانایی در انجام این حرکت در حالتی که از فرد میخواهیم سریع آن را انجام دهد، غیر طبیعی است. تست هیل توشین تا اندازه ای زیاد، هماهنگی فرد را بررسی می کند. در صورت از دست دادن قدرت حرکتی، قدرت تصوری یا ضایعات مخچه ای ممکن است غیر طبیعی باشد.
تست finger to noise یکی از موارد مهم تست های مخچه است
در این تست درمانگر در مقابل فرد قرار می گیرد، انگشت اشاره خود را در دورترین فاصله ی ممکن از فرد قرار داده و از او می خواهد چندبار انگشت اشاره خود را از ابتدا به نوک بینی خود و بعد به نوک انگشت درمانگر بزند. افراد دارای اختلالات مخچه ای مانند آتاکسی، در هنگام انجام این حالت دچار لرزش می شوند و فرد در زدن انگشت خود به انگشت درمانگر دچار اشتباه می شود. در واقع اشتباه فرد در زدن انگشت درمانگر به خاطر اختلال دیس متری است.
تست دیسمتری
یکی دیگر از تست های مخچه است. در این تست فرد در تعیین فاصله ی اشیاء نسبت به همدیگر و نسبت به خودش اشکال دارد. فرد در واقع فاصله را بیش از حد واقعی یا کمتر تصور می کند.
تست rebound یکی دیگر از تست های مخچه است
تست یا پدیده ی rebound به این صورت است که فرد با چشم بسته شانه را نود درجه خم کرده و ساع به صورت pronation (چرخش به داخل) و آرنج نیز extend (باز شده) است. در این حالت یک ضربه به طرف پایین به مچ دست وی وارد می کنیم. اگر در برگشت دست به حالت قبل خود بالاتر از 90 درجه باشد و فرد نتواند آن را کنترل کند، تست مثبت است.
تست disdiado chokinesia
از فرد می خواهیم که با طور مرتب دستان خود را از ناحیه ی ساعد به سمت خارج و داخل بچرخاند. افراد دارای اختلال آتاکسی و کودکان فلج مغزی در انجام آن ناتوان هستند. بررسی سلامت سیستم تعادل مخچه به دو روش امکان پذیر است: انجام آزمایش های تصویربرداری و یا مراجعه به کلینیک سرگیجه.
سایر بررسی مشکلات مخچهای
- معاینه فیزیکی
پزشک با انجام یک معاینه دقیق، به دنبال علائمی مانند لرزش، عدم هماهنگی حرکات، مشکلات تعادل و تغییرات در تون عضلانی میگردد.
- آزمایشهای تصویربرداری
- ام آر آی (MRI): این آزمایش تصاویری دقیق از مغز تهیه میکند و به پزشک کمک میکند تا هرگونه تومور، ضایعه یا تغییر ساختاری در مخچه را شناسایی کند.
- سیتی اسکن (CT scan): این آزمایش نیز تصاویری از مغز تهیه میکند و میتواند برای تشخیص خونریزی، عفونت یا سایر مشکلات ساختاری استفاده شود.
- الکتروانسفالوگرافی (EEG)
این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را ثبت میکند و میتواند برای تشخیص اختلالات عصبی که بر مخچه تأثیر میگذارند، مفید باشد.
- آزمایشهای خون
برخی آزمایشهای خون میتوانند به تشخیص علل زمینهای مشکلات مخچهای مانند عفونتها، کمبودهای تغذیهای یا بیماریهای خود ایمنی کمک کنند.
- آزمایشهای ژنتیکی
در برخی موارد، آزمایشهای ژنتیکی برای تشخیص بیماریهای ارثی که بر مخچه تأثیر میگذارند، انجام میشود.
تستهای ارزیابی عملکرد مخچه
علاوه بر آزمایشهای تشخیصی، پزشک ممکن است از تستهای خاصی برای ارزیابی دقیقتر عملکرد مخچه استفاده کند. این تستها شامل موارد زیر هستند:
- تستهای هماهنگی: این تستها برای ارزیابی توانایی فرد در انجام حرکات دقیق و هماهنگ طراحی شدهاند.
- تستهای تعادل: این تستها برای ارزیابی توانایی فرد در حفظ تعادل در حالت ایستاده یا در حال حرکت استفاده میشوند.
- تستهای گفتار: این تستها برای ارزیابی توانایی فرد در تولید صداها و کلمات به طور واضح و روان استفاده میشوند.
- تستهای حرکات چشم: این تستها برای ارزیابی حرکات چشم و هماهنگی آنها با سر استفاده میشوند.
توجه: نوع تستهای انجام شده به علائم فرد، سابقه پزشکی و نظر پزشک بستگی دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائمی مانند لرزش، عدم هماهنگی حرکات، مشکلات تعادل یا اختلال در گفتار را تجربه میکنید، باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.