تشخیص زودهنگام کم شنوایی در نوزادان از اهمیت بالایی برخوردار است. برای تشخیص این مشکل، از آزمایش‌های شنوایی مانند OAE (انتشارات آکوستیک گوش) و ABR (پاسخ ساقه مغز شنوایی) استفاده میشود. این آزمایش‌ها به طور دقیق عملکرد گوش داخلی و مسیرهای عصبی شنوایی را بررسی می‌کنند. علاوه بر این، والدین باید به علائمی مانند عدم پاسخ به صداهای بلند، عدم چرخاندن سر به سمت صدا هنگام صحبت کردن و عدم واکنش به نام خود در نوزادشان توجه کنند. هرگونه نگرانی در مورد شنوایی نوزاد باید به سرعت به پزشک اطفال یا متخصص شنوایی‌سنجی اطلاع داده شود تا اقدامات تشخیصی و درمانی لازم انجام شود.
ناشنوایی در نوزادان به دو شکل است
- ناشنوایی در دوران جنینی و به دلیل عوامل ژنتیکی و یا به دلیل وجود عفونت در بدن مادر رخ می دهد.
- بعد از تولد و به دلیل وارد شدن عفونت به گوش و یا مغز نوزاد، ناشنوایی رخ می دهد.
- علایم ناشنوایی در نوزادان این گونه خود را بروز می دهد که نوزاد قادر به شنیدن و عکس العمل نشان دادن نسبت به صداهای بلند نیست و یا هنگامی که با او صحبت می کنید، عکس العمل خاصی نشان نمی دهد.
از کجا بفهمیم نوزاد ناشنواست؟
در نوزادان زیر سه ماه
- نوزادان زیر سه ماه، اگر به صورت ناگهانی در عکس العمل به صداهای بلند از جا نپرند، مشکوک به مشکل شنوایی هستند.
- این نوزادان با صداهای معمول از خواب بلند نمی شوند و با صدای آهسته آرام نمی شوند.
- این نوزادان آواهایی مانند «اوه» را نمی سازند و به صدای اطرافیان عکس العمل نشان نمی دهند.
در نوزادان بین سه تا هشت ماه
در این نوزادان انتظار می رود که در پاسخ به صدا، چشم های خود را حرکت دهند. این گونه نوزادان در پاسخ به صدا، عکس العملی ندارند و هیجان نوزاد سالم را در پاسخ به صدای جغجغه از خود نشان نمی دهند. هیچگونه تقلید صداهای محیطی را تا شش ماهگی انجام نمی دهد و نسبت به تغییر صداهای محیط، عکس العملی ندارند. اگر والدین این گونه نوزاد هستید، حتما کودک خود را نزد پزشک ببرید.
علایم کم شنوایی در نوزادان بین 9 تا 12 ماه
نوزاد سالم نسبت به اصوات، حساس می باشد و نسبت به اسم خود عکس‌العمل نشان می دهد، صداسازی می کند و این صداسازی همراه با تغییر صدایشان است. اما نوزادانی که مشکل شنوایی دارند، توانایی های بالا را ندارند و یا حتی قادر به گفتن «مامان و بابا» هم نیستند.
گریه نوزاد ناشنوا
گریه نوزادان ناشنوا مشابه نوزادان شنوا است. در ماه‌های اولیه زندگی، نوزادان ناشنوا نیز مانند نوزادان دیگر گریه می‌کنند، غان و قون می‌کنند و صداهای مختلفی از خود در می‌آورند. اما به تدریج و معمولاً بعد از حدود 6 ماهگی، این صداها کاهش یافته و تنوع کمتری پیدا می‌کند. دلیل این امر آن است که نوزادان ناشنوا نمی‌توانند صداهای محیط اطراف خود را بشنوند و از آنها برای یادگیری و تکامل صداهای خود استفاده کنند. بنابراین، الگوهای صوتی آنها با نوزادان شنوا تفاوت پیدا می‌کند.
بیماری هایی که موجب کم شنوایی در نوزاد می شوند
- عفونت گوش میانی
عفونت گوش میانی اگر شدید باشد، ممکن است منجر به بروز ناشنوایی در نوزاد شود.
- سرخجه
اگر مادر باردار در سه ماهه اول بارداری دچار سرخجه شود، ممکن است فرزند ناشنوا به دنیا آورد.
- سیفلیس
مادر بارداری که به بیماری سیفلیس مبتلاست و درمان نشده است، می تواند عفونت خود را به جنین سرایت دهد و او ناشنوا به دنیا آید.
- مننژیت
مننژیت، ورم پرده های مغز و یا نخاع است و به دلیل عفونت های ویروسی و یا باکتریایی ایجاد می شود و این عفونت می تواند سببب بروز کم شنوایی و یا ناشنوایی در نوزاد شود.
- نوزاد کم وزن
طبق تحقیقات دانشمندان، احتمال ابتلا به کم شنوایی در نوزاد کم وزن، زیاد است.
- سابقه خانوادگی بیماری های گوش
ناشنوایی در نوزادان ممکن است به دلیل سابقه خانوادگی و ابتلای آنها به مشکلات ساختاری گوش و یا عصب شنوایی باشد.
- سندرم داون
سندرم داون یک اختلال کرومزومی است که همراه با مشکلاتی مانند کم شنوایی، عقب ماندگی ذهنی و مشکلات قلبی عروقی است.
شرایطی که ممکن است همراه با کم شنوایی در نوزادان رخ دهد
- کم توانی ذهنی
- اختلالات رفتاری روانی
- اختلال یادگیری مربوط به نوشتن و خواندن
- بیماری های مزمن سیستم عصبی مثل تشنج و اختلالات وستیبولار
- مشکلات چشمی شامل: انحطاط بینایی، بدشکلی (ناهنجاری) عدسی چشم و عفونت رنگدانه های شبکیه
- اختلال کلیوی
- ناهنجاری های ماهیچه ای اسکلتی در جمجمه، حفره ی دهانی، صورت، گوش خارجی و میانی، اندام های تحتانی و یا مفاصل
- اختلال رشد
- بیماری های عضلانی استخوانی مثل اختلال رشد یا بیماری های استخوانی
- فلج مغزی
- بیماری های پوستی مثل اختلال رنگدانه ای (آلبینیسم، موی سفید پیشانی، عنبیه های دو رنگ یا رنگ های مختلف پوست)، حساسیت بالا به نور آفتاب، شاخه شاخه شدن پوست، پوست ضخیم، موی خشن و بدشکلی ناخن های دست و پا
- اختلال متابولیکی مثل دیابت، گواتر، مشکل کبدی، بزرگی طحال و یا اختلال متابولیسمی یا کربوهیدراتی.
- بیماری های قلبی عروقی
- پسوریازیس گوش
دیگر بیماری های مربوط به شنوایی
نوزادان احتمالا از دیگر بیماری های مربوط شنوایی در کنار کم شنوایی حسی-عصبی انتقالی و آمیخته رنج می برند. سه نمونه از این بیماری ها اختلال پردازش مرکزی شنوایی (CAPD) نوروپاتی شنوایی (اغلب به عنوان غیر هم زمانی شنوایی نیز نامیده می شود) و وزوز گوش است.
نوروپاتی شنوایی از دلایل دیگر کم شنوایی در نوزادان است
نوروپاتی شنوایی به نظر می رسد مرتبط با CAPD باشد. البته که باهم متفاوتند؛ چراکه نوروپاتی سیستم محیطی شنوایی را درگیر می کند. کودکانی که تشخیص نوروپاتی در آن ها داده می شود، عموما دارای کم شنوایی حسی عصبی خفیف تا متوسط هستند؛ و هم چنین تست OAE این موضوع را نشان می دهد. درعین حال آنها دارای تست ABR ناهنجار و یا حذف شده می باشند.
به همراه قدرت تشخیص خفیف لغت ها بطوری که بسیار خفیف تر از توانایی قابل پیش بینی از آستانه های آن هاست. از آنجایی که OAE وجود دارد و ABR وجود ندارد این باور وجود دارد که این اختلال ریشه در بیماری های عصب شنوایی یا اسپایروگانگلیون دارد؛ و هنوز علت اصلی آن ناشناخته است.
چه چیزی باعث ناشنوایی جنین میشود؟
گروهی از بیماری‌های عفونی هستند که اگر در خانم باردار رخ دهد می‌تواند برای نوزاد مشکلات شدید (از زردی تا کم‌شنوایی و سقط جنین) ایجاد کند.
توکسوپلاسموز
نادر است و در اثر انگل ایجاد می شود. از طریق خوردن غذاهایی مانند گوشت پخته نشده. انتقال از مادر به کودک موجب مشکلات مغزی، التهاب و عفونت شبکیه چشم که می تواند باعث کوری شود، تأخیر در توانایی استفاده از عضلات (حرکتی)، تشنج و هیدروسفالی در نوزاد میشود.
سرخجه
یک بیماری مسری و ویروسی است. علائم ان تب پایین، گلودرد و بثورات پوستی است. اگر در ۳ ماهه اول بارداری رخ دهد احتمالاً به کودک منتقل میشود. ۳ ماه اول بارداری زمانی است که سرخجه می تواند بیشترین مشکلات را در رشد جنین ایجاد کند. هیچ درمانی برای آن وجود ندارد بنابراین پیشگیری مهم است.
سیتومگالوویروس
سیتومگالوویروس یک عفونت ویروسی است. هیچ درمانی برای CMV وجود ندارد، اما به طور خود به خودی خیلی سریع بهبود می یابد و مشکلات جدی ایجاد نمی کند، مگر اینکه فرد باردار باشد. مشکلاتی که برای نوزاد ایجاد می شود عبارت اند از : افت شنوایی و بینایی، زردی، مشکلات ریه، تشنج، ضعف عضلانی، ناتوانی ذهنی
هرپس سیمپلکس
تبخال یک عفونت مادام العمر است که بسیار رایج است، اما می تواند برای دوره های زمانی غیرفعال باشد. دو نوع تبخال وجود دارد: دهانی و تناسلی
در مادران آلوده به فرم تناسلی، حین تولد نوزاد و عبور از کانال زایمان، ویروس به نوزاد منتقل شده و به سرعت در تمام بدن و ارگانهای حیاتی او پخش میشود. در صورت درمان سریع با آنتی ویروس های مناسب در صورتیکه حتی نوزاد زنده بماند، مشکلات عمده در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌کند.
سایر بیماری‌ها
اگر HIV از مادر به به نوزاد منتقل شود، ممکن است در آزمایشات بدو تولد مشخص نشود، اما بعد از چند ماه خود را نشان دهد. کودک ممکن است علائمی مانند تاخیر رشد، ذات الریه یا گره های لنفاوی متورم داشته باشد. سفلیس ناشی از باکتری است و می تواندرشد کودک را مختل کند. بسیاری از نوزادان مبتلا، اندکی پس از تولد خواهند مرد.
این نوزادان میتوانند دارای مشکلاتی در استخوان ها، کم خونی، مننژیت، بثورات پوستی و مشکلات عصبی باشند که می تواند باعث کوری و ناشنوایی شود. آبله مرغان در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود. بعید نیست که مادر مبتلا آن را به نوزاد خود منتقل کند. نوزادانی که با واریسلا مادرزادی متولد شده اند ممکن است نقایصی در هنگام تولد داشته باشند.
درمان کم شنوایی نوزادان
درمان کم شنوایی در نوزادان شامل برنامه‌های جامع توانبخشی شنوایی (تجویز سمعک و تربیت شنیداری) است که هدف آنها بهبود کیفیت زندگی افراد کم‌شنوا و خانواده‌هایشان است. این برنامه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا با کم‌شنوایی خود کنار بیایند و مهارت‌های ارتباطی مؤثری را توسعه دهند. مشاوره‌های شنوایی، حمایت‌های روان‌شناختی و تمرینات مداوم، سه مؤلفه اصلی این برنامه‌ها هستند. مشاوره‌های شنوایی به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی درباره کم‌شنوایی، انواع آن و گزینه‌های درمانی موجود کسب کنند. حمایت‌های روان‌شناختی به کودکان کمک می‌کند تا با احساسات ناشی از کم‌شنوایی مانند غم، خشم و اضطراب کنار بیایند و روابط اجتماعی خود را بهبود بخشند. تمرینات مداوم نیز به کود کان کمک می‌کند تا مهارت‌های شنیداری، گفتاری و زبانی خود را تقویت کنند و در تعاملات اجتماعی موفق‌تر باشند.
چه نوزادانی در معرض خطر کم شنوایی هستند؟
کودکان به ویژه نوزادان، به دلیل عدم توانایی در بیان مشکلات شنوایی خود و پنهان بودن این ناتوانی، در معرض خطر بیشتری برای تشخیص دیرهنگام کم شنوایی قرار دارند. کم شنوایی درجات مختلفی دارد و کودکان مبتلا ممکن است با استفاده از نشانه‌های بصری مانند لب‌خوانی یا حرکات صورت، کمبود شنوایی خود را جبران کنند. این امر تشخیص زودهنگام را دشوارتر می‌سازد. در نتیجه، اغلب اوقات زمانی به مشکل کم شنوایی کودک پی می‌بریم که آسیب‌های جدی به رشد زبان، گفتار و تعاملات اجتماعی او وارد شده است. بنابراین، هرگونه سابقه خانوادگی کم شنوایی، عفونت‌های دوران بارداری، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، زردی شدید یا هر عامل خطر دیگری که می‌تواند باعث کم شنوایی شود، باید به عنوان یک زنگ خطر تلقی شده و کودک مورد ارزیابی کامل شنوایی قرار گیرد. تشخیص زودهنگام و مداخلات درمانی مناسب، کلید موفقیت در توانبخشی کودکان کم شنوا است.
تشخیص کم شنوایی در نوزادان
کم شنوایی در نوزادان یکی از مواردی است که در دوران نوزادی نیز اتفاق می افتد. پس از تولد نوزاد به مرور بر اساس قدرت سیستم شنوایی، عکس العمل ها و صداسازی هایی را از خود نشان میدهد. در زیر ویژگی های کودک در ابتدای تولد ذکر شده است. کودک را تحت نظر گرفته و در صورت عدم مشاهده رفتارهای زیر به شنوایی شناس برای بررسی های بیشر مراجعه کنید.
نشانه های شنوایی در بدو تولد تا 4 ماهگی
- آیا با صدای بلند آشفته یا بیدار می شود؟
- با صدای آشنا آرام می گیرد؟
- به صدای شما پاسخ می دهد (لبخند بزند)؟
نشانه های شنوایی در 4 تا 9ماهگی
- چشم ها را به سمت منبع صداهای آشنا بر میگرداند؟
- هنگامی که به او سخن می گویید لبخند می زند؟
- به اسباب بازی های صدادار مانند جغجغه توجه می کند؟
- برای نیازهای مختلف گریه های متفاوتی دارد؟
- غان و قون می کند؟
نشانه های شنوایی در 9 تا 15ماهگی
- غان و قون می کند؟
- با نامیدن او پاسخ نشان می دهد؟
- به تغییرات در تن صدای شما پاسخ می دهد؟
- ما-ما یا دا-دا می گوید؟
- درخواست های ساده را درک می کند؟
- برخی از اصوات شما را تکرار کنید؟
- از صدای خودش برای جلب توجه شما استفاده می کند؟
نشانه های شنوایی در 15-24ماهگی
- به اشیاء آشنا زمانی که نام آن ها را می گویید اشارهمی کند؟
- به داستان، آواز و موسیقی گوش می دهد؟
- دستورات ساده را اجرا می کند؟
- از کلمات مختلفی استفاده می کند؟
- به قسمت های مختلف بدن زمانی که از او خواسته می شوداشاره می کند؟
- نام اشیاء اطراف خود را می گوید؟
- دو یا چند کلمه را کنار هم قرار می دهد؟
کم شنوایی در نوزادان می تواند علل متفاوتی داشته باشد از جمله عوامل ارثی و یا عواملی که مرتبط به قبل از تولد ،حین بارداری، یا زمان تولد باشد. بهتر است برای تشخیص و ارزیابی نهایی به یک شنوایی شناس مراجعه نمایید.
