سندرم آپالیک یا زندگی نباتی حالتی است که در آن فرد، عملکردهای حیاتی بدن مانند تنفس و هضم غذا را دارد و حتی ممکن است چشمانش باز باشد و حرکات غیرارادی از خود نشان دهد. با این حال، این فرد قادر به درک محیط اطراف خود و واکنش آگاهانه به محرکهای خارجی نیست. به عبارت ساده‌تر، فرد در زندگی نباتی به صورت ناخودآگاه و غریزی به فعالیت‌های بدنی می‌پردازد، اما هیچ نشانه‌ای از هوشیاری و آگاهی از خود یا محیط اطرافش ندارد.
زندگی نباتی چیست؟
زندگی نباتی حالتی است که پس از آسیب شدید مغزی و به دنبال خروج از کما ایجاد می‌شود. در این وضعیت، فرد بیدار است اما هوشیاری و آگاهی خود را از دست داده و قادر به برقراری ارتباط نیست. بیماران مبتلا به زندگی نباتی چرخه‌های خواب و بیداری، تنظیم دمای بدن و فعالیت‌های خودکار بدن مانند تنفس و هضم غذا را دارند. با این حال، آن‌ها واکنش‌های شناختی نشان نمی‌دهند و رفتارهای آن‌ها به صورت رفلکس‌های ساده یا واکنش‌های احساسی غریزی است. به عبارت دیگر، این افراد آگاهی از خود و محیط اطراف خود را از دست داده‌اند.
تفاوت حالت نباتی با کما
حالت نباتی وضعیتی بسیار پیچیده است که پس از آسیب شدید مغزی و خروج از کما رخ می‌دهد. در این حالت، فرد گرچه به نظر می‌رسد بیدار است و برخی حرکات غیرارادی از خود نشان می‌دهد، اما هیچ نشانه‌ای از هوشیاری و آگاهی از محیط اطراف خود ندارد. این در حالی است که کما وضعیتی است که در آن فرد سطح هوشیاری بسیار پایینی دارد و به محرکهای خارجی پاسخ نمی‌دهد. تفاوت اصلی این دو حالت در این است که در کما، هنوز امیدی به بهبودی وجود دارد، اما در حالت نباتی، به ویژه پس از گذشت مدت طولانی، احتمال بهبودی بسیار کم است. بیمار مبتلا به حالت نباتی ممکن است واکنش‌هایی مانند خنده یا گریه از خود نشان دهد که این واکنش‌ها به صورت رفلکسی و بدون هیچ ارتباطی با محرکهای بیرونی رخ می‌دهند.
حالت نباتی چه قدر طول می کشد؟
مدت زمان حالت نباتی و شانس بهبودی در افراد مبتلا به این وضعیت، به عوامل مختلفی از جمله علت ایجاد آسیب مغزی، شدت آسیب و سن بیمار بستگی دارد. مطالعات نشان می‌دهند که کودکان و بزرگسالانی که به دنبال ضربه مغزی (سندرم آپالیک تروماتیک) به حالت نباتی فرو رفته‌اند، ممکن است در طول یک سال بهبود یابند. این در حالی است که برای افرادی که به دلایل دیگر مانند سکته مغزی یا کمبود اکسیژن در مغز به این وضعیت دچار شده‌اند، این بازه زمانی معمولاً سه ماه در نظر گرفته می‌شود. اگرچه موارد نادری از بهبودی پس از این بازه‌های زمانی نیز گزارش شده است، اما به طور کلی، احتمال بهبودی با گذشت زمان کاهش می‌یابد. به طور متوسط، بیماران مبتلا به حالت نباتی پایدار، بین ۳ تا ۵ سال زنده می‌مانند.
در دوران نباتی بیماران چه باید کرد؟
مراقبت از بیماران در حالت نباتی شامل توجه ویژه به وضعیت فیزیکی آن‌ها است. حفظ وضعیت صحیح بدن بیمار برای جلوگیری از خشکی مفاصل و کوتاه شدن عضلات بسیار مهم است. همچنین، پیشگیری از ایجاد زخم بستر در نقاطی که بدن بیمار با سطح تماس دارد، از دیگر اقدامات ضروری به شمار می‌رود. استفاده از خدمات متخصصین کاردرمانی می‌تواند در حفظ عملکرد عضلات، جلوگیری از خشکی مفاصل و بهبود کیفیت زندگی بیمار نقش موثری داشته باشد.
شنوایی در زندگی نباتی
بیماران در حالت نباتی، با وجود فقدان هوشیاری آگاهانه، ممکن است به صداها واکنش نشان دهند. این واکنش‌ها نشان می‌دهد که بخش‌هایی از مغز آن‌ها، خصوصاً ساقه مغز، همچنان فعال است. این بدین معناست که حس شنوایی در این افراد لزوماً آسیب نمی‌بیند، بلکه مشکل در توانایی آن‌ها برای پاسخ آگاهانه به این محرک‌ها است. برای بررسی دقیق‌تر عملکرد شنوایی در این بیماران، از تست ABR (پاسخ ساقه مغز به شنوایی) استفاده می‌شود. این آزمون به پزشکان کمک می‌کند تا فعالیت مغز را در پاسخ به صداها ارزیابی کنند و اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت عصبی بیمار به دست آورند.
5 پاسخ
با سلام. برادرم ۳۴ ساله ام بعد از تصادف و ضربه به پشت سرش به مدت ۱۳ ماه در زندگی نباتی بود که بعد ۳ ماه گفتند باید در خانه ازش مراقبت کنید چون ممکنه هیچ وقت به هوش نیاد… و متاسفانه بعد از تمام مسائلی که در این مقاله گفته شده، بدنش ضعیف و ضعيف تر شد و کاری هم از دست ما نمیومد جز مراقبت و تغذیه و جابجایی و ورزش… نهایتا به رحمت خدا رفتند... خیلی دوران سختی برای همه خانواده بود… همه بریده بودیم… خدا برای کسی پیش نیاره
در این دوره به متخصص فیزیوتراپی نیاز است یا کاردرمان؟
هر دو نیاز است.
من بیمار زندگی نباتی دارم
اگه بیمارتون بدنشون ظعیف هستش فیزیوتراپی نیاز نیست الکی هزینه است خودتون ماساژ بدین بازم بهتر با دکتر بیمار مشورت کنین .
بیمارمان نوجوان۱۳ساله، مبتلا به سرطان مغز بعد از درمان‌های جراحی و پرتودرمانی و شیمی پس از گذشت ۵سال بیماریش عود کرد و در بیمارستان بتدریج هوشیاریش کم و کمتر و وارد مرحله نباتی شد. حدوداََ ۴ماه در حالت گیاهی بود و به رحمت خدا رسید. همانطور که خانم فتحی در مقاله اشان دقیقاََ توصیف کرده اند، گهگاهی به محرکهای خارجی واکنش های ضعیف نشان میداد و دکتر متخصص بیهوشی میگفت واکنش‌های بیمارمان غریزی و ناهشیارانه است. بوسیله لوله گاواژ تغذیه میشد، در این مدت به دستگاه تنفس وصل بود و بارهای متمادی و زیاد که فشارش می افتاد و تحمل دستگاه تنفس را از دست میداد از دستگاه جدایش می‌کردند و خودمان با آمبوبگ ساعتها و گاه روزها عمل دم و بازدم از اکسیژن بیمارستان به او تنفس می‌دادیم.
سپاس فراوان از خانم سرور فتحی که مقاله اشان بسیار دقیق و علمی تدوین و نگاشته شده است.