سرگیجه که به انگلیسی به آن Dizziness گفته می شود، یک احساس عدم تعادل و گیجی است. در این اختلال فرد احساس می کند که در حال چرخش بوده یا دنیای اطراف او در حال چرخش است. با توجه تحقیقات صورت گرفته حدود 5 درصد از جمعیت عمومی حداقل یک بار سرگیجه را تجربه می کنند. به همین دلیل تشخیص علت سرگیجه و درمان آن به یکی از مسائل مهم پزشکی تبدیلشده است.
نکتهی کلیدی در تشخیص علت سرگیجه، توجه به شرححال بیماران است. به کمک این شرححال و معاینه بالینی به همراه چند تست تشخیصی سرگیجه که عملکرد سیستم وستیبولار و تعادل را بررسی میکند، علت سرگیجه تشخیص دادهشده و نیاز به انجام سیتیاسکن و MRI کاهش پیدا میکند.
سرگیجهها میتوانند علل متفاوت داشته باشند. در این مقاله سعی خواهیم کرد سرگیجه و علت سرگیجه در زنان که شیوع زیادی داره را توضیح داده و درمانهای احتمالی را ذکر کنیم. برای درمان سرگیجه خود شما میتوانید با مراجعه به مرکز تخصصی تست سرگیجه از خدمات تخصصی این مرکز استفاده کنید.
سرگیجه چیست؟
سرگیجه ممکن است بهصورت ناگهانی شروع شود و یا اینکه آرامآرام و تدریجی سرعت آن افزایش یابد. شدت سرگیجه در افراد مختلف متفاوت است و میتواند خفیف، متوسط و یا شدید باشد. اینکه سرگیجه چقدر طول میکشد بستگی به منشأ آن دارد. در برخی موارد سرگیجه در کمتر از چند ثانیه محو میشود.
در بعضی اوقات علائم سرگیجه چند روز هم طول می کشد. برخی افراد فقط در شرایط خاصی دچار حمله سرگیجه میشوند. مثلاً ممکن است فقط به هنگام نشستن، خم شدن، دراز کشیدن، چرخیدن به یکطرف. باید توجه داشت که سرگیجههایی که چند بار تکرار میشوند حتماً نیاز به پیگیری جدی دارند و میتوانند علامت خطر باشند.
علت سرگیجه
- سرگیجه وضعیتی خوشخیم
- بیماری منییر
- نورونیت یا التهاب بافت عصبی
- التهاب لابیرنت
علت سرگیجه اگرچه کمتر شناختهشدهاند اما شایعترین آنها معمولاً به گوش ارتباط نداشته و احتمالاً ناشی از اثرات داروها و موارد ناشناخته هستند. تست VNG در سرگیجه در واقع برای تشخیص نوع و منشأ سرگیجه فرد بیمار بسیار کمککننده است.
سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (BPPV)
هنگامیکه ذرات کلیسمی در کانال داخلی گوش تجمع پیدا میکند این مشکل ایجاد میشود. گوش داخلی وظیفه دارد وضعیت سر و بدن را به مغز ارسال کند و اختلال در عملکرد آن باعث سرگیجه میشود. علت آن مشخص نیست ولی با افزایش سن این مشکل شایعتر میشود.
علل سرگیجه می تواند بخاطر جابجایی سنگریزه های گوش میانی باشد
سنگریزه ها یا کریستالهای گوش اصطلاح عامیانهای است که برای بلورهای کلسیمی موجود در گوش داخلی استفاده میشود. وظیفهی این سنگریزهها ایجاد حس تعادل در بدن است به شکلی که با جابجایی سر، این کریستالها حرکت میکنند و با ارسال پاسخ به مغز و عصب تعادلی وضعیت جدید را گزارش میدهند و در یک همکاری بین سیستم تعادلی و مخچه و اندامها تعادل بدن حفظ میشود.
این کریستالها بر روی یک لایهی ژلاتینی قرارگرفتهاند که در مواردی مثل حرکات ورزشی شدید، حرکات معکوس یوگا، ضربه به سر، سن و در بعضی بیماریها مثل پوکی استخوان و همینطور سابقهی خانوادگی این کریستالها از جای خود کنده میشوند و در یک فضایی معلق باقی میمانند.
سرگیجه هنگام جابجایی و تغییر پوزیشن مانند زمان غلتیدن در تختخواب، بستن بند کفش، نمازخواندن و سایر حرکتهایی که در آن سر تغییر وضعیت میدهد بهاشتباه گیرندههای تعادلی را تحریک میکنند و حس سرگیجه پیش میآید. درمان این جابجایی سنگریزهها بهراحتی و با انجام چند جلسه توانبخشی است.
ابتلا به بیماری منییر
یکی از بیماریهای گوش داخلی است. تصور میشود در اثر افزایش مایعات داخل گوش و درنتیجه افزایش فشار داخلی گوش ایجاد میشود. سرگیجههای دورهای همراه با وزوز و افت شنوایی گوش از علائم آن هستند. بیماری منییر اغلب یکطرفه است.
نوریت وستیبولار یا التهاب لابیرنت ها
عفونتهای داخل گوشی باعث این التهاب عصب شنوایی میشوند. عصب شنوایی همزمان مسئول حفظ تعادل نیز است و التهاب در اطراف آن باعث ایجاد مشکلات تعادل میشود.
علت سرگیجه در زنان
علت سرگیجه در زنان میتواند به دلایل مختلفی ازجمله کاهش فشارخون ناگهانی ایجاد شود؛ اما یکی از دلایل شایع ایجاد سرگیجه در زنان تغییر فشار مایع داخل گوش است. افزایش فشار مایع داخل گوش در اثر مواردی متخلفی ازجمله مصرف نمک زیاد، استرسهای طولانیمدت و زمینهی ژنتیکی ایجاد میشود. اگر سرگیجه ناگهانی در زنان در اثر تغییرات فشار داخل گوش میانی باشد، بایستی یک رژیم غذایی منظمی رعایت شود. اگرچه تشخیص این نوع سرگیجه نیازمند انجام تستهای سرگیجه است.
علت سرگیجه در زنان چیست؟
سرگیجههای مداوم اگر بهصورت چرخشی باشند میتواند منشأ گوش میانی داشته باشند. اغلب زنانی که به کلینیک مراجعه میکنند بیان میکنند که دائماً احساس گیجی و منگی میکنند و با تغییر وضعیت سر، شدت آن کم یا زیاد میشود. نوع دیگری از سرگیجه در زنان وجود دارد که حالت شدیدتر داشته و به طوریکه فرد را روانه بیمارستان یا مراکز درمانی میکند. اگر این نوع سرگیجه منشأ گوش میانی داشته باشد، هیدروپس آندولنف نامیده میشود. لازم به ذکر است برای تشخیص علت سرگیجه در زنان، انجام آزمایشهای سرگیجه ضرورت دارد.
علت سرگیجه همراه با حالت تهوع در زنان
سرگیجه و حالت تهوع دو علائم همراه هم هستند و اغلب زنانی که سرگیجه دارند، حالت تهوع را نیز تجربه میکنند. حالت تهوع هنگام سرگیجه نگرانکننده نیست و بایستی به فکر درمان سرگیجهی خود شوید تا نشانههای تهوع در بدن شما نیز از بین برود.
آزمایش خون برای ردیابی علت سرگیجه در زنان
اگر گیجی منشأ گوش یا مغز داشته باشد نیاز به انجام آزمایش خون نیست. در بعضی موارد علت سرگیجه در زنان، کمبود خون در بدن است که در این صورت نیاز به آزمایش خون پیدا میکنند.
سایر علت سرگیجه در زنان
- افت فشار خون: افت فشار خون زمانی اتفاق می افتد که فشار خون در بدن به اندازه کافی بالا نباشد. این می تواند باعث سرگیجه، سبکی سر، و حتی غش شود. افت فشار خون در زنان می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله کم آبی بدن، تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یا برخی داروها.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یائسگی یا سایر شرایط پزشکی می تواند باعث سرگیجه شود.
- کم خونی: کم خونی زمانی اتفاق می افتد که بدن به اندازه کافی گلبول های قرمز سالم نداشته باشد. گلبول های قرمز اکسیژن را به بافت ها و اندام های بدن می رسانند. کم خونی می تواند باعث سرگیجه، خستگی، و تنگی نفس شود.
- اختلالات سیستم عصبی مرکزی: اختلالات سیستم عصبی مرکزی، مانند میگرن یا سکته مغزی می توانند باعث سرگیجه شوند.
علت سرگیجه های ناگهانی چیست؟
- سرگیجه های ناشی از بیماری های قلبی عروقی
دلایل قلبی عروقی سرگیجه شامل آریتمی، سکته قلبی، تنگی شریان کاروتید و افت فشارخون وضعیتی است. از بیماران مبتلابه تاکی کاردی فوق بطنی، 75 درصد سرگیجه و حدود 30 درصد سنکوپ را تجربه میکنند. علائمی که با تغییر وضعیت به وجود میآیند، تشخیص افت فشارخون وضعیتی را نشان میدهند؛ مانند وقتی اول صبح بیمار میخواهد از تخت بلند شود، این حالت به وجود میآید. انواع داروهای قلبی عروقی خطر افت فشارخون وضعیتی را در سالمندان افزایش میدهند، ازجمله رزرپین (در دوزهای بیشتر از 25/0 میلیگرم)، دوکسازوزین (Cardura) و کلونیدین (Catapres).
- سکته مغزی یکی دیگر از علت سرگیجه است
بسیاری از بیماریهای زمینهای وجود دارد که میتواند باعث ایجاد حس عدم تعادل شود. سکته مغزی یکی از مهمترین و تهدیدکنندهترین علت سرگیجه است که اگر سرگیجه با سایر علائم سکته مغزی همراه باشد، باید اقدامات فوری انجام شود. بااینحال، بهطورکلی یافتههای عصبی دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- سرگیجه ناشی از وجود تومور مغزی
در بعضی موارد درصورتیکه فرد تومور مغزی داشته باشد، سرگیجه نیز وجود دارد و ممکن است علت سرگیجه همین مورد باشد. سرگیجه ناشی از تومور مغزی زمانی بروز میکند که تومور در ناحیه مخچه وجود داشته باشد. بااینحال سایر علائم دیگر نیز همراه با سرگیجه میتواند خود را نشان دهد. تلوتلو خوردن، ناهماهنگی در اندامها، دیسمتری علائم این سرگیجه هستند. تشخیص این نوع سرگیجه با ام آر آی است.
- سرگیجه به دلیل اختلال هراس یا اضطراب
دلایل روانپزشکی در ایجاد سبکی سر شایع است، بهویژه اضطراب. بنابراین، سؤالات مربوط به اضطراب و افسردگی باید در شرححال بیمار گنجانده شود.
حدود 28 درصد از بیماران مبتلابه سرگیجه حداقل یکبار علائم مربوط به اضطراب را گزارش کردند. از هر چهار بیمار مبتلابه سرگیجه، یک نفر معیارهای اختلال هراس را گزارش داده است. گزارششده است که بیش از 60 درصد بیماران مبتلابه سرگیجه، دارای اختلال اضطراب هستند. همچنین مشخصشده است که افسردگی و مسمومیت با الکل با سرگیجه همخوانی دارد. سندرم تنفسی مانند بیماری کرونا یکی دیگر از دلایل مهم سبکی سر است. بیماران ممکن است بهطور متناوب تنگی نفس را تجربه کنند و علائمی مانند درد قفسه سینه، بیهوشی، نفخ و درد معده به همراه داشته باشند.
علت سرگیجه در نوجوانان چیست؟
علت سرگیجه در نوجوانان میتواند دلایل زیادی داشته باشد. ماهیت نوع سرگیجه و زمان آن در نوجوانان بسیار مهم است. بعضی نوجوانان تاری دید را با سرگیجه اشتباه میگیرند. علل تاری دید با چرخش و سرگیجه متفاوت است و درمان مختلفی دارند. سرگیجه و کرونا ارتباط تنگاتنگی باهم دارند و یکی از علت های سرگیجه در نوجوانان می تواند این بیماری باشد. متخصصان سرگیجه می گویند برخی از علائم طولانی مدت بیماران کرونا، سرگیجه است. وقتی که یک نوجوان به کرونا مبتلا شود، احتمالاً علایمی چون، سرفه و تنگی نفس و گیجی را تا مدت ها داشته باشد.
آیا سرگیجه از علائم کرونا است؟
در یک مطالعه ای انجام شده در اروپا، نشان داد افرادی که علایم شدید کرونا داشته اند، 17 درصد گزارش داده اند بعد از بهبودی احساس سرگیجه داشته اند. یکی از مواردی که در این ارتباط مهم و با اهمیت است، این است که آیا این افراد سابقه ی سرگیجه داشته اند یا نه. متخصص سرگیجه می گوید در صورتی که سرگیجه ها خفیف باشند و تعداد موارد تکرار آن کم باشد جای نگرانی نیست. ایشان در ادامه ذکر می کنند، در صورتی سرگیجه های ناشی از بیماری کرونا ادامه دار باشد و باعث به هم خوردن فعالیت های روزانه فرد شود بایستی به پزشک مراجعه کند.
برای سرگیجه ناشی از کرونا چه باید کرد؟
به گفته متخصص سرگیجه در کلینیک ما، یکی از اولین شاخص های سرگیجه تجربه از دست دادن تعادل است. برای افرادی که سرگیجه را تجربه می کنند، نشستن یا دراز کشیدن برای کاهش خطر افتادن و درخواست کمک در صورت ادامه علائم مهم است.
در صورتی که علایم سرگیجه با هرگونه اختلال عملکرد قلبی یا عصبی همراه باشد، اهمیت بیشتری پیدا می کند. دکتر سرور فتحی می گوید “فرد در هنگام سرگیجه باید دراز کشیده و چشمان خود را بسته نگه دارد تا احساس سرگیجه و عدم تعادل از بین برود و سپس برخواسته و به آرامی حرکت کند”. وی در ادامه تاکید کرد، هر حرکت سریع می تواند باعث تحریک شدن مجدد سیستم تعادل گوش میانی شده و در نتیجه باعث ایجاد سرگیجه مجدد شود.
علت سرگیجه ناشی از کووید چیست؟
علت دقیق شیوع سرگیجه در بیماران کرونایی مشخص نیست اما در حال حاضر نزدیکترین فرضیه این است که مصرف داروهای کرونا این حالت را ایجاد می کند. نکته ی جالب این است که بعد از قطع مصرف داروهای مربوط به کرونا، سرگیجه نیز خود به خود رفع می شود. در بعضی از افراد حتی پس از گذشت چند ماه سرگیجه آنها قطع نمی شود که لازم است توسط متخصص سرگیجه ارزیابی شوند.
سرگیجه ناشی از کرونا چقدر طول می کشد؟
حقیقتا مشخص نیست سرگیجه ناشی از کرونا چقدر طول می کشد. اما آن چیزی که معلوم است اگر سرگیجه ناشی از گوش میانی باشد، ممکن تا زمان درمان آن طول بکشد. درمان سرگیجه ناشی از کووید اگر منشأ گوش داشته باشد، سریع و معمولا دائمی است و جای نگرانی نخواهد داشت.