اتوتوکسیتی (ototoxicity) یعنی تاثیر مواد سمی روی شنوایی که می تواند به گوش آسیب برساند. عوامل متعددی وجود دارند که می تواند بر میزان شیوع افت شنوایی در گروههای مختلف تاثیرگذار باشد از جمله:
- میزان قرارگیری در معرض صدها
- سن
- جنسیت
- ژنتیک
- نژاد
- وضعیت سلامت کلی مانند فشار خون یا مصرف داروهای خاص
تاثیر مواد اتوتوکسیک بر روی افت شنوایی
وقتی یک ماده اتوتوکسیک وارد بدن می شود می تواند بر روی سیستم شنوایی محیطی یا مرکزی تاثیر بگذارد. هر ماده دارای مکانیسم خاصی است که ممکن است باعث درگیری کل ارگان، درگیری سلول های خاص و یا مسیرهای بیوشیمیایی خاصی شود. داروها و موادی که تاثیرات اولیه شان بر سیستم شنوایی و تعادل در سطح ساقه مغز یا مسیرهای عصبی شنوایی رخ می دهد را داروهای neurotoxic در نظر میگیریم.
در جوامع پیشرفته و برخی مناطق در حال پیشرفت، زمانیکه فرد داروهای اتوتوکسیتی مصرف می کند باید حین درمان، تحت ارزیابی های مداوم اتوتوکسیتی نیز باشد. امروزه مطالعات متعددی انجام شده است که تاثیر مواد شیمیایی خاص در محیط های صنعتی را بر روی سیستم شنوایی مورد بررسی قرار داده اند. موادی از جمله: حلال ها، فلزات، گازهای خفه کننده، حشره کش ها، بی فنیل پلی کلرین سخت است میزان افت شنوایی در افرادی که در معرض هر دو عامل نویز و مواد شیمیایی هستند مشخص نمود.
زیرا تعامل این عوامل در کنار هم ممکن است وضعیت بسیار بدتری را نسبت به هر عامل به صورت جداگانه ایجاد نمایند و در واقع مجموع نتایج حاصل و آسیب شنوایی بسیار بیشتر از جمع نتایج به صورت جداگانه باشد. عمده مطالعات بر روی حلال ها و کربن مونوکسید صورت گرفته است زیرا استفاده صنعتی از آن ها بسیار گسترده است. مطالعات حیوانی نشان داده است که برخی حلال ها حتی قبل از اینکه متابولیزه شوند توانسته اند به گوش داخلی و فضای اندولنف و پری لنف برسند.
تشخیص اتوتوکسیتی
ارزیابی ادیومتری به تنهایی نمی تواند در شناسایی محل آسیب (سلول مویی داخلی یا خارجی) کمک کند. آزمایش های دیگر از جمله بازشناسی گفتار، رفلکس اکوستیک و گسیل های صوتی گوش می توانند در این امر کمک کننده باشند. در این حالت شاید بتوان تاثیرات مواد شیمیایی را از نویز جدا کرد زیرا مواد شیمیایی قادرند بخش های مرکزی تر سیستم شنوایی را درگیر نمایند. افت شنوایی ناشی از داروهای اتوتوکسیک عمدتا به صورت کم شنوایی حسی عصبی است. محل، مکانیسم و شدت آسیب شنوایی در این موارد به عواملی بستگی دارد از جمله:
نوع ماده شیمیایی، میزان و مدت قرارگیری در معرض آن، تعامل با نویز و شدت و مدت نویز . در حالیکه مواد شیمیایی صنعتی می توانند الگویی شبیه به کم شنوایی ناشی از صدها ایجاد نمایند.
تاثیرات مواد مختلف بر اتوتوکسیتی
حلال ها از جمله تولوئن، استایرن، زایلین بر حلزون تاثیر میگذارند. استایرن، ترکیب حلال ها و سوخت جت با آسیب مسیرهای شنوایی مرکزی همراه است. گازهای خفه کننده از جمله کربن مونوکسید می توانند بر مکانیسم انتقال اکسیژن در خون تاثیر بگذراند. وجود ان به همراه نویز می تواند افت شنوایی را بیشتر کند اما به تنهایی شاید تاثیرات شنوایی زیادی نداشته باشد. هیدروژن سیانید، این ماده در ساخت فولاد، رنگرزی، مواد منفجره، حکاکی و تولید پلاستیک رزین اکریلیک و برخی محصولات شیمیایی آلی استفاده می شود. هیدروژن سیانید در اگزوز وسایل نقلیه، دود تنباکو و دود حاصل از سوختن پلاستیک های حاوی نیتروژن وجود دارد.
این ماده هم به تنهایی تاثیر زیادی ندارد و همزمانی اش با نویز می تواند تاثیرات شنوایی آن را بالاتر ببرد. فلزاتی از جمله جیوه، سرب بر حلزون و سیسم شنوایی مرکزی تاثیر دارند.
