سه نوع کم شنوایی وجود دارند که شایعترین آن کم شنوایی حسی عصبی است. وقتی فردی کم شنوایی حسی عصبی دارد، چه اتفاقی می افتد؟ فرد باید چه اقداماتی انجام دهد؟ آیا امکان برگشتن عصب گوش وجود دارد؟ خب بدون وقفه سراغ این نوع کم شنوایی می رویم. قبل از همه چیز باید بدونیم ما چگونه می شنویم؟ سیستم شنوایی انسان را می توان به سه قسمت تقسیم کرد: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. گوش خارجی از لاله گوش و کانال گوش تشکیل شده است. گوش میانی شامل پرده گوش ، استخوانچه ها و شیپور استاش می باشد. گوش داخلی شامل حلزون گوش می شود که یک ارگان شنوایی است.
یک کم شنوایی حسی عصبی زمانی اتفاق می افتد که آسیب در حلزون یا ساختارهای داخل آن یا در عصبی که از حلزون به سمت مغز می رود، باشد. در معرض صداهای بلند قرارگرفتن یا ضربه سر از دلایل شایع آن می تواند باشد. مواد شیمیایی یا وجود تومور در عصب شنوایی از دلایل دیگر کم شنوایی حسی عصبی است. پیرگوشی شایع ترین علت کم شنوایی حسی عصبی در بزرگسالان است. یک نوار گوش به آسانی می تواند نوع کم شنوایی شما را تشخیص دهد.
درمان کم شنوایی حسی عصبی
درمان وابستگی کامل به ناحیه ی آسیب دیده دارد. آیا حلزون گوش آسیب دیده یا عصب شنوایی؟ سلول های مویی خارجی تقویت کننده های طبیعی صدای محیط هستند، بنابراین موقعی که صدا به گوش ما می رسند، سلول های مویی خارجی باعث می شود غشای پایه بیشتر نوسان کند و سیگنال قوی تری به مغز برسد. اما وقتی سلول های مویی خارجی می میرند، گوش قادر نیست به طور طبیعی صدای محیط را تقویت کند و نیاز به استفاده از سمعک دارد. این مهم است بدانید که یک سمعک فقط در شرایطی کار می کند که به درستی تنظیم شده باشد. اگر فرد دچار مرگ بیش از حد سلول های مویی داخلی شده باشد، در این مورد سمعک کمک زیادی نمی کند.
با دریافت به موقع سمعک، عصب گوش فعال می ماند. این امر موجب می شود تا عصب گوش تحلیل نرفته و قابلیت‌های خودش را حفظ کند. یکی از عملکردهای مهم عصب گوش، کدگذاری صداهای گفتاری و انتقال آن به مغز است. وقتی کم شنوایی رخ می‌دهد، عملکرد عصب به دلیل دریافت کمتر صداها، ضعیف می‌شود و اگر این امر جبران و رفع نگردد، آنگاه تارهای ظریف عصب گوش تحلیل رفته و عملکرد خود را در خصوص انتقال سیگنال‌های گفتاری از دست میدهند و درنتیجه، فرد نمی‌تواند گفتار و صحبت‌های دیگران را شنیده و تمایز دهد.
دریافت به موقع سمعک و بدون تاخیر آن باعث حفظ قابلیت‌های عصب گوش می‌گردد. هر چقدر بین زمان رخداد کم شنوایی و دریافت سمعک، تاخیر زمانی ایجاد شود، عملکرد و قابلیت‌های عصب گوش بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که حتی با دریافت بهترین سمعک نیز، عملکرد از دست رفته‌ی عصب گوش بازیابی و بهبود نخواهد یافت. پس دریافت سمعک را به تاخیر نیندازید.
روش های عمده ی شناسایی به موقع کم شنوایی حسی عصبی در کودکان
غربالگری شنوایی نوزادان تازه متولد شده
با معرفي دستگاه هاي اتوماتيك غربالگري در دهه ي 1980 دوره ي استفاده ابزار اقتصادي و هم چنين كارا جهت غربالگري شنوايي نوزادان آغاز گرديد. A-ABR حتي براحتي توسط افراد غير متخصص قابل اجراست. به عنوان يك گلد استاندارد جهت ارزيابي فیزیولوژیک شنوايي نوزادان در سطح گسترده قابل دسترسي قرار گرفت. ده سال پس از A-ABR ،OAE به عنوان يك ابزار جديد غربالگري شنوايي نوزادان به بازار آمد كه پس از آن ظهور OAE اتوماتيك نيز كارايي آن را به عنوان ابزار غربالگري نوزادان افزايش داد. كودكي كه در برنامه ي غربالگري مردود مي شود بايد جهت تاييد وجود كاهش شنوايي تا سه ماهگي اقدامات و ارزيابي هاي كامل تشخيصي شنوايی و پزشكی را انجام دهد. پس از تاييد كم شنوايی بايد مداخله در تربيت شنوايي را تا پيش از شش ماهگي آغاز كرد.
تهیه فهرست عواملی که نوزاد را در معرض خطر زیاد کم شنوایی قرار میدهند
طبق اخرین لیست مربوط به سال 1994 معیارهای یا خطر زیاد برای ضایعه ی شنوایی عبارتند از:
- تاريخچه ی خانوادگي ضايعات شنوايي دوران بچگي
- وزن كمتر از gr 1500 در آغاز تولد
- عفونت هاي مادرزادي يا هنگام تولد (مانند: سرخجه)
- بد شکلی های سر و گردن
- مننژيت باكتريال
- يرقان نوزادي
- کمبود اکسیژن شديد
- داروهای اتوتوکسیک
- نمره ی آپگار پایینس
- سندرم ها
با این حال اين عوامل خطر اغلب باعث شك به وجود كم شنوايي مي شود و به ياد داشته باشيد كه تقريبا پنجاه درصد از كودكاني كه متولد مي شوند فاكتورهاي خطر را در هنگام تولد ندارند.
علت کم شنوایی حسی عصبی در کودکان
بسیاری از کودکانی که از برنامه غربالگری شنوایی مردود می شوند، و اغلب کودکانی که کم شنوایی در آن ها تشخیص داده می شود باید به صورت کاملا تخصصی مورد بررسی قرار گیرند. مهم است که علت کم شنوایی شناخته شود. این ارجاع ها بایستی به فاصله ی خیلی کوتاهی از تشخیص اتفاق بیافتد. یکی از اولین اولویت های بسیاری از برنامه های توانبخشی برای نوزادان و یا کودکان نوپا تعیین علت بیماری است. کم شنوایی می تواند به صورت حسی عصبی، انتقالی و یا آمیخته باشد. کم شنوایی حسی عصبی ممکن است به دلایل نامعلومی اتفاق بیافتد، به این معنا که منشا آن ناشناخته است و یا اینکه به دلایل ژنتیکی یا غیر ژنتیکی باشد.
علل غیر ژنتیکی کم شنوایی حسی عصبی
علت های غیر ژنتیکی کم شنوایی حسی عصبی می تواند به صورت پیش از تولد باشد و یا در هنگام تولد و یا با فاصله کمی پس از تولد رخ دهد. عوامل قبل از زایمان که در وضعیت شنوایی کودک تاثیر می گذارد شامل موارد زیر است:
- عفونت های داخل رحمی، شامل: سرخک، سی تو مگالوویروس ،ویروس هرپس و سیمپکس
- عوارض همراه با عامل RH (به این صورت که آنتی بادی های مادری بر روی سلول های خونی RH+ نوزاد تاثیر می گذارند.)
- نارس بودن
- دیابت مادر
- در معرض قرار گرفتن اشعه ی Xبرای مادر
- توکسیما
- آنوکسیا
- سیفلیس
کم شنوایی حسی عصبی کودکان
کم شنوایی می تواند در حین تولد رخ دهد که مربوط به هنگام زایمان است. دلیل کم شنوایی قبل از زایمان شامل: آنوکسی که احتمالا به سبب افتادگی بند ناف و در ادامه ی آن انسداد جریان خون در مغز نوزاد می تواند رخ دهد. استفاده از فورسپس در هنگام زایمان ممکن است همانند انقباضات شدید رحمی به حلزون آسیب برساند. کم شنوایی های پس از زایمان می تواند به علت مننژیت یا دیگر عفونت ها و یا استفاده از داروهای اتوتوکسیت باشد. گزارشی درسال 2007 حاکی از آن بوده است که حدود 25% کم شنوایی های دو طرفه دوران بچگی بعد از زایمان بوده است. که این درصد می تواند انگیزه ی خوبی برای ادامه مراقبت از کودکان پس از ترک اتاق زایمان باشد؛ به ویژه برای آن هایی که در معرض خطر کم شنوایی هستند.
عامل های ژنتیکی کم شنوایی حسی عصبی
عامل ژنتیکی کم شنوایی حسی عصبی به نظر می رسد علت بیش از 50% آمار کم شنوایی مادرزادی در کودکان باشد. بیش از چهارصد نوع کم شنوایی ژنتیکی معرفی شده است و انواع جدیدتری نیز هم چنان در تحقیقات و پژوهش ها در حال شناسایی است. کم شنوایی ژنتیکی از نوع کم شنوایی اکتسابی (غیر ژنتیکی) با معاینات فیزیکی، تاریخچه گیری خانوادگی، آزمایش های جانبی همچون CT اسکن جمجمه و آزمایشات ژنتیکی قابل تشخیص است. معاینه های فیزیکی توسط یک پزشک که در شناسایی بیماری های ژنتیکی تخصص دارد، مهم است.
سایر علائم برخی از سندرم هایی که همراه با کم شنوایی هستند
- حالت وراثتی (اتوزومال غالب، اتوزومال مغلوب و وابسته به جنس)
- سندرمی بودن یا نبودن
- نوع کم شنوایی
- دو طرفه یا یک طرفه بودن
- نحوه ی پیشروی (برای مثال ناگهانی یا تدریجی بودنشان) و هم چنین سن شروع کم شنوایی شان
- تحت تاثیر قرار دادن سیستم وستیبولار یا تعادل
شروع بیماری بسیاری از افرادی که به کم شنوایی موروثی مبتلا هستند، با تاخیر و غیر سندرمی است. بیمارانی که دارای اختلال موروثی با شروع تاخیری هستند ممکن است در زمان تولد شنوایی طبیعی داشته باشند و بعد از آن کم شنوایی آغاز شود. سندرم آلپورت مثالی از کم شنوایی سندرمیک وابسته به جنس است که ویژگی های آن شامل کم شنوایی حسی عصبی پیشرونده، اختلالات کلیوی و درگیری های چشمی است.
کم شنوایی انتقالی و آمیخته
برخی کودکان دارای کم شنوایی آمیخته هستند که ترکیبی از هر دو جز کم شنوایی حسی عصبی و انتقالی است. یا اینکه فقط دارای کم شنوایی انتقالی هستند. رایج ترین بخش انتقالی عفونت گوش میانی است که بعد از سرماخوردگی دومین بیماری مزمن شایع دوران کودکی است. علت های دیگر کم شنوایی های انتقالی شامل ناهنجاری های کانال خارجی گوش، پرده صماخی یا استخوانچه ها و کلستاتوم مادرزادی است. عفونت گوش میانی اغلب همراه با وجود مایع در پشت پرده گوش است. این مایع نیز ممکن است آلوده به عفونت باشد.
عفونت گوش می تواند باعث کم شنوایی حسی عصبی شود
متخصص کودکان گزارش کرده اند که عفونت گوش بین سنین تولد و دو سالگی بر گفتار و زبان تاثیر می گذارد. اگرچه والدین و محیط مراقبت کودکان می تواند این نتیجه را بهبود بخشد. عفونت گوش در سال های اولیه ی زندگی کودکان در صورتی که درمان نشود می تواند باعث کم شنوایی حسی عصبی شود. اگرچه اثرات عفونت گوش در کوتاه مدت ناچیز است و نمی تواند به شنوایی آسیب برساند. به طور تخمینی 35% کودکان پیش دبستانی دوره های مکرر عفونت گوش را تجربه می کنند.
هم چنین نشان داده شده است که افراد با سابقه عفونت گوش بیشتر تحت خطر مشکلات مربوط به شنوایی هستند. برخی از علائمی که می توانند در حضور عفونت گوش در کودکی هشداری برای والدین باشد شامل بی توجهی، کاهش توانایی برای تشخیص گفتار، درخواست های مکرر برای زیاد کردن صدای تلویزیون بیش از حد معمول، کشیدن لاله گوش با دست و خستگی بیش از حد است.
عفونت گوش می تواند منجر به یک کم شنوایی انتقالی خفیف تا متوسط بویژه در فرکانس های پایین شود، و می تواند در حضور یک کم شنوایی حسی عصبی بسیار با اهمیت نشان داده شود. علائم دیگر عفونت گوش در کنار کم شنوایی، شدت، دوره ی زمانی و میزان تکرار عفونت در بین کودکان مختلف متفاوت است؛ برخی کودکان این بیماری را یک بار تجربه می کنند. ممکن است بعضی کودکان به به طور مکرر درگیر این بیماری شوند. در غیاب درد و تب ممکن است که کودک خیلی متوجه بیماری نباشد و از این رو درمانی هم صورت نگیرد. در نتیجه کودک احتمالا برخی از اطلاعات گفتاری و زبانی را از دست می دهد. اگرچه یافته ها تاکنون در تضاد هستند، و نتایج به گونه ای بحث برانگیز است. برخی شواهد حاکی از آن است که عملکرد تحصیلی کودکی که ظاهرا شنوایی طبیعی دارد اما از عفونت گوش مزمن رنج می برد، در سالهای اولیه ی مدرسه تحت تاثیر قرار می گیرد.
استفاده از سمعک در درمان کم شنوایی حسی عصبی
سمعک ها وقتی خوب هستند و فرد جواب خوبی از آن می گیرد که صحبت از سلول های مویی خارجی باشد. از دست دادن سلول های مویی داخلی به طوری که بیش از حد باشد، فرد کاندید کاشت حلزون است. در کاشت حلزون، ایمپلنت تعبیه شده حلزون گوش را دور زده و عصب شنوایی را به صورت الکتریکی تحریک می کند. اگر کم شنوایی فرد ناشی از تومور باشد، در صورتیکه که تومور کوچک باشد و در حال رشد نباشد، می توان از سمعک جهت جبران کم شنوایی استفاده کرد.
در مواقعی که هر دو عصب شنوایی تومور دارند و بایستی برداشته شوند، فرد کاندید کاشت سمعک در ساقه ی مغز می شود. بیشتر از ۹۰ درصد کم شنوایی ها حسی عصبی هستند و تعداد زیادی از آنها با سمعک جبران می شود. انتخاب درمان مناسب نیازمند مشاوره گرفتن از یک متخصص شنوایی شناس است که در این حالت شنوایی شما را ارزیابی کرده و بهترین درمان را برای شما انتخاب می کند.
آیا امکان برگشتن عصب گوش وجود دارد؟
بیمارانی که به کلینیک ما مراجعهمی کنند و بعد از انجام نوار گوش، در صورتی که عصب گوش آنها ضعیف شده باشد اولین سوالی که از ما می پرسند این است: آیا امکان برگشتن عصب گوش وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم متاسفانه در حال حاضر هیچ درمان دارویی برای برگشتن عصب شنوایی وجود ندارد و عصب گوش مانند عصب بینایی و نورون های مغز در صورت آسیب، امیدی به برگشتن آن نیست اما می توان مقدار باقیمانده عصب تا آخر عمر حفظ کرد.
یک پاسخ
سلام وقت بخیر مطالب بسیار آموزنده ای بود ممنون از وبسایت خوبتون.